Udział w wydaniu zaskarżonej decyzji powoduje wyłączenie pracownika

Pracownik organu administracji, który uczestniczył w wydaniu zaskarżonej decyzji, podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu. Dotyczy to także sytuacji, gdy strona złożyła wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Publikacja: 09.02.2016 04:00

Udział w wydaniu zaskarżonej decyzji powoduje wyłączenie pracownika

Foto: 123RF

Problem

Strona niezadowolona z decyzji prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych zwróciła się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Czy sprawę może ponownie badać ta sama osoba, która wydała zaskarżoną decyzję?

Co mówią przepisy

Zgodnie z art. 24 § 1 pkt 5 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie, w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji.

W myśl art. 127 § 3 k.p.a. od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie. Strona niezadowolona z decyzji może jednak zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Do tego wniosku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.

Definicja pojęcia „minister" zawarta jest w art. 5 § 2 pkt 4 k.p.a. Przez ministra należy rozumieć: prezesa i wiceprezesa Rady Ministrów pełniących funkcję ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, ministrów kierujących określonym działem administracji rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, kierowników centralnych urzędów administracji rządowej podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających sprawy w drodze decyzji administracyjnych lub wydających zaświadczenia.

Prawnik wyjaśnia

Anna Puszkarska , radca prawny

W przypadku wniesienia przez stronę wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zakaz ponownego jej rozpatrzenia przez tę samą osobę nie dotyczy ministra, czyli w omawianym przypadku prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Za osobę piastującą funkcję ministra nie można natomiast uznać pracownika upoważnionego do działania w jego imieniu. Skutkiem wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy nie może być zatem wydanie decyzji przez tę samą osobę upoważnioną do działania w imieniu ministra, która brała udział w wydaniu wcześniejszej decyzji.

Powody wyłączenia

W orzecznictwie podkreśla się, że celem wyłączenia pracownika jest zapewnienie bezstronności w postępowaniu odwoławczym. Nie ma przy tym znaczenia, czy osoba ta brała udział w wydaniu zaskarżonej decyzji w niższej instancji czy w tej samej instancji na podstawie art. 127 § 3 k.p.a. (por. uchwała siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 lutego 2013 r., sygn. II GPS 4/12, ONSAiWSA 2013/4/58).

Celem art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a. jest uniknięcie sytuacji, w której pracownik biorący udział w czynnościach postępowania administracyjnego i mający przez to już wyrobiony pogląd czy to tylko np. na stan faktyczny sprawy – jeżeli brał udział wyłącznie w postępowaniu dowodowym, czy też również na sposób rozstrzygnięcia sprawy – gdy wydawał decyzję z upoważnienia organu, postępowałby w sposób zdeterminowany przez swoje wcześniejsze doświadczenia związane z udziałem w postępowaniu (wyrok NSA z 6 lipca 2011 r., II GSK 743/10).

Takie skłonności, jak przywiązanie do określonych poglądów, sposób oceny stanu faktycznego czy nawet określony punkt widzenia prawa w procesie jego wykładni i stosowania, nie są przypisane do danej funkcji, lecz są typowymi cechami człowieka. Dlatego też zawsze tam, gdzie jest to możliwe, trzeba unikać sytuacji, w których dana osoba będzie kontrolowała swój sposób załatwienia danej sprawy (wyrok NSA z 14 października 2014 r., sygn. II GSK 1219/13).

Kompetencje ministra

W razie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a. nie dotyczy jednak ministra. Jak wyjaśniono w uchwale siedmiu sędziów NSA z 20 maja 2010 r. (I OPS 13/09, ONSAiWSA 2010/5/82), art. 127 § 3 k.p.a. przyznaje kompetencję do ponownego rozpatrzenia sprawy ministrowi. Brak natomiast regulacji, która dawałaby podstawę do pozbawienia ministra tych uprawnień. Wyprowadzanie w drodze wykładni możliwości pozbawienia uprawnień organu administracji publicznej jest sprzeczne z zasadą bezwzględnie obowiązującego układu kompetencji, których przesunięcie może nastąpić tylko na podstawie przepisu prawa.

Pojęcie „minister", jakim posługują się przepisy k.p.a., obejmuje różne układy ustrojowe organów, nie tylko organów administracji publicznej, ale też innych organów państwowych. Przesuwanie kompetencji między organami z różnych układów ustrojowych jest niedopuszczalne. Uprawnienia prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych nie mogą więc przejść na inny organ państwowy. W przywołanej uchwale stwierdzono także, że zastosowanie wobec ministra art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a. przez pozbawienie go zdolności do realizacji kompetencji na rzecz podległego pracownika tworzyłoby jedynie pozory bezstronności, a nie gwarancję bezstronnego załatwienia sprawy.

Zgodnie z wyrokiem NSA z 29 maja 2012 r. (sygn. II GSK 504/11) tylko minister jako piastun funkcji organu nie podlega wyłączeniu przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. Nie dotyczy to już natomiast podsekretarza stanu upoważnionego do działania w imieniu ministra. Podsekretarz nie może być uznany za osobę piastującą funkcję, która – przy ponownym rozpatrzeniu sprawy w trybie art. 127 § 3 k.p.a. – nie podlega wyłączeniu na podstawie art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a.

Sytuacja upoważnionego pracownika

W orzecznictwie podkreśla się, że pracownik organu upoważniony do działania w imieniu ministra nie może być uznany za osobę, która nie podlega wyłączeniu na podstawie art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a. przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. Zakaz ponownego rozpatrzenia sprawy przez tę samą osobę nie dotyczy tylko piastuna funkcji ministra (organu) w rozumieniu art. 5 § 2 pkt 4 k.p.a. Piastun funkcji ministra w toku postępowania administracyjnego ma bowiem pozycję organu, a nie pracownika (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 9 maja 2014 r., sygn. VI SA/Wa 3045/13).

Kompetencje przyznane organom administracji publicznej nie przechodzą na aparat pomocniczy, który jest jedynie powołany do realizacji tej kompetencji w imieniu i na rachunek organu (wyrok NSA z 16 lutego 2011 r., sygn. II GSK 196/10). W sytuacji gdy decyzja nie jest wydawana osobiście przez osobę piastującą funkcję organu, lecz przez upoważnione przez nią osoby, przy ponownym rozpoznaniu sprawy zastosowanie ma wyłączenie, o którym mowa w art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a. (wyrok WSA w Bydgoszczy z 25 czerwca 2014 r., sygn. II SA/Bd 492/14).

Wydanie decyzji na skutek wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przez tę samą osobę upoważnioną do działania w imieniu ministra, która brała udział w wydaniu wcześniejszej decyzji, stanowi istotne naruszenie art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a. i jest podstawą do wznowienia postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 3 k.p.a. (wyrok WSA w Warszawie z 10 kwietnia 2015 r., sygn. II SA/Wa 1208/14).

podstawa prawna: art. 5 § 2 pkt 4, art. 24 § 1 pkt 5, art. 127 § 3 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 23)

Problem

Strona niezadowolona z decyzji prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych zwróciła się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Czy sprawę może ponownie badać ta sama osoba, która wydała zaskarżoną decyzję?

Pozostało 96% artykułu
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów