Zmiany w służbie cywilnej: wiek emerytalny nie ochroni już etatu

Już od 23 stycznia zacznie obowiązywać uchwalona 30 grudnia 2015 r. ustawa o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz niektórych innych ustaw. Dla osób zajmujących obecnie wyższe stanowiska w sc wejście w życie tej nowelizacji to początek okresu oczekiwania na decyzje w sprawie ich przyszłości zawodowej. Co do zasady bowiem stosunki pracy większości z nich mają wygasnąć po upływie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy, chyba że przed upływem tego terminu zostaną im zaproponowane nowe warunki pracy lub płacy na dalszy okres. Zasada ta nie dotyczy urzędników sc, którzy też wprawdzie muszą liczyć się ze stratą zajmowanego stanowiska, ale mają szansę zachować etat.

Dalsza kariera osób należących obecnie do kadry kierowniczej urzędów zależy więc od ich statusu, a więc od tego, czy są pracownikami sc, czyli osobami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę, czy urzędnikami tej służby, czyli osobami zatrudnionymi na podstawie mianowania.

Kluczowe 30 dni

W przypadku pracowników możliwe są trzy scenariusze. Osoby piastujące obecnie wyższe stanowiska w sc mogą:

- otrzymać propozycje dalszego zatrudnienia na tym samym stanowisku (choć mało prawdopodobne, teoretycznie jest to możliwe),

- otrzymać propozycje dalszego zatrudnienia na innym stanowisku, a więc na innych warunkach,

- nie otrzymać oferty dalszej pracy.

W ostatnim przypadku ich stosunek pracy wygaśnie po upływie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy, a więc z dniem 22 lutego tego roku. Tak wynika z art. 6 ust. 1 ustawy nowelizującej. Jeśli dostaną propozycje dalszej pracy, od nich zależy, czy zostaną w urzędzie, czy stracą etat. Skutkiem nieprzyjęcia nowych warunków zatrudnienia będzie bowiem podobnie jak to w przypadku braku takiej oferty w ogóle wygaśnięcie stosunku pracy.

Ustawa nie wskazuje, w jakim terminie taka propozycja może być pracownikowi sc złożona, ani ile czasu powinien on mieć na jej przeanalizowanie i podjęcie decyzji. Przyjąć należy zatem, że wszystko może odbyć się na ostatnią chwilę, tuż przed upływem wskazanych w ustawie 30 dni.

Warto też zauważyć, że wspomniane zasady dotyczą wszystkich pracowników sc zajmujących w dniu wejścia nowelizacji w życie wyższe stanowiska w tej służbie bez wyjątku. A więc także osób, które dotychczas mogły liczyć na szczególną ochronę ich stosunku pracy, czyli np. osób w wieku przedemerytalnym, kobiet w ciąży czy pracowników korzystających z urlopów macierzyńskich.

Na osłodę odprawa

W przypadku wygaśnięcia stosunku pracy na zasadach opisanych wyżej lub wcześniejszego wypowiedzenia umowy (co również jest możliwe) pracownikom sc zajmującym w dniu wejścia nowych przepisów wyższe stanowiska w tej służbie przysługiwać będzie odprawa pieniężna przewidziana dla pracowników, z którymi stosunki pracy rozwiązuje się z powodu likwidacji urzędu. Chodzi tu o odprawę określoną w art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 192). Tracący etaty pracownicy otrzymają więc od jednej do trzech pensji na odejście. Ile konkretnie zależeć będzie od ich stażu pracy u danego pracodawcy? I tak odprawę w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia dostaną ci, którzy byli zatrudnieni (u danego pracodawcy) krócej niż dwa lata; dwumiesięcznego, jeżeli ich okres zatrudnienia wynosi od dwóch do ośmiu lat i trzymiesięcznego, jeżeli był on dłuższy.

Warto podkreślić, iż nie chodzi tu o zatrudnienie w służbie cywilnej w ogóle. Pracodawcą dla pracownika sc jest bowiem konkretny urząd i to okres zatrudnienia w nim decydować będzie o wysokości odprawy. Przy jego ustalaniu, zgodnie z ustawą z 13 marca 2003 r., zastosowanie powinien mieć art. 36 § 11 kp. Zgodnie z nim, do tego okresu wlicza się pracownikowi okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 231 k.p., a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika.

Urzędnika trzeba przenieść

Inna jest sytuacja urzędników sc zajmujących wyższe stanowiska w tej służbie. Ich przepisy art. 6 ust. 1 i 2 ustawy nowelizującej nie dotyczą. Czy to oznacza, że zostaną na swoich stanowiskach? Raczej nie, choć oczywiście takiej opcji też nie można wykluczyć.

Ustawa nowelizująca wskazuje bowiem, że do tych osób zastosowanie będą miały znowelizowane przepisy rozdziału 5. ustawy o sc. tj. dotyczące zmiany i ustania stosunku pracy w sc. Oznacza to, że osoby te będą mogły zostać przeniesione na inne stanowisko w tym samym urzędzie w tej samej lub w innej miejscowości (art. 62 usc) albo do innego urzędu w tej samej miejscowości albo innej miejscowości (art. 63 i art. 66 usc). Dopiero odmowa wykonania decyzji w sprawie przeniesienia, o którym mowa w art. 62 i 63 usc, lub niepodjęcia pracy w urzędzie, do którego urzędnik został przeniesiony w trybie art. 66 usc powoduje wygaśnięcie stosunku pracy takiego urzędnika.

Jak widać, przeniesienia urzędników sc zajmujących wyższe stanowiska w sc odbywać się będą na zasadach przewidzianych dla wszystkich urzędników tej służby, a nie na tych, które ustawa o służbie cywilnej (usc) w brzmieniu przed nowelizacją przewidywała dla członków korpusy sc piastujących wyższe stanowiska w sc. Odpowiedni przepis (art. 61 usc) zostanie bowiem nowelizacją z 30 grudnia uchylony.

Przeniesienia bez zgody

Nie zmieni się natomiast art. 62 usc, na podstawie którego urzędnik sc może zostać przeniesiony na inne stanowisko w tym samym urzędzie w tej samej lub w innej miejscowości. Zgodnie z nim takie przeniesienie jest możliwe, jeśli jest uzasadnione potrzebami urzędu. Jeśli takie potrzeby wystąpią, dyrektor generalny może w każdym czasie przenieść urzędnika sc na inne stanowisko, uwzględniając jego przygotowanie zawodowe. Oceniając, czy nowe stanowisko będzie zgodne z przygotowaniem zawodowym urzędnika sc, dyrektor generalny powinien wziąć pod uwagę jego aktualne wykształcenie, kwalifikacje oraz doświadczenie zawodowe, również te zdobyte już po mianowaniu.

Potrzeby urzędu, zgodnie m.in. z wyrokiem SN z 12 marca 2010 r. (II PK 276/09), rozumie się natomiast na ogół jako konieczność dokonania zmian personalnych na konkretnym stanowisku w urzędzie.

Ważne

Urzędnik sc, który decyzją dyrektora generalnego zostanie przeniesiony na inne stanowisko w tym samym urzędzie w tej samej lub w innej miejscowości, zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia (jeżeli jest ono wyższe od przysługującego na nowym stanowisku) przez okres trzech miesięcy następujących po miesiącu, w którym został przeniesiony. Później jego pensja może być obniżona. Z tym że dodatek służby cywilnej wypłacany będzie w dotychczasowej wysokości.

Dyrektor generalny nie może jednak podjąć decyzji o przeniesieniu urzędnika sc na inne stanowisko w tym samym urzędzie, ale w innej miejscowości bez zgody zainteresowanego, jeśli urzędnikiem takim jest kobieta w ciąży lub osoba będąca jedynym opiekunem dziecka w wieku do lat 15. Nie może także dokonać takiego przeniesienia, w przypadku gdy stoją temu na przeszkodzie szczególnie ważne względy osobiste lub rodzinne urzędnika.

Podobne ograniczenia wiążą szefa SC, który jeśli przemawia za tym interes sc, może przenieść urzędnika tej służby do innego urzędu w tej samej miejscowości, a jeśli przemawia za tym szczególny interes sc – do innego urzędu w innej miejscowości na okres nie dłuższy niż dwa lata. Ponadto w przypadku likwidacji urzędu, w którym urzędnik sc wykonuje pracę, lub reorganizacji tego urzędu w sposób uniemożliwiający jego dalsze zatrudnienie, szef SC może przenieść go do innego urzędu w tej samej lub innej miejscowości i zobowiązać dyrektora generalnego tego urzędu do wyznaczenia urzędnikowi sc stanowiska, uwzględniając jego przygotowanie zawodowe.

Jak widać, możliwości, aby pozbyć się niechcianej osoby z wyższego stanowiska w służbie cywilnej, jest całkiem sporo. Nawet jeśli piastuje je urzędnik sc, czyli osoba, która powinna liczyć na większą stabilizację zatrudnienia.

podstawa prawna: art. 62–66 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1111 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 30 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2016 r., poz. 34)

Kogo obejmą zmiany

Wyższymi stanowiskami w służbie cywilnej są stanowiska:

- dyrektora generalnego urzędu;

- kierującego departamentem lub komórką równorzędną w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, urzędzie ministra, urzędzie obsługującym przewodniczącego komitetu wchodzącego w skład Rady Ministrów, urzędzie centralnego organu administracji rządowej oraz kierującego wydziałem lub komórką równorzędną w urzędzie wojewódzkim, a także zastępcy tych osób;

- wojewódzkiego lekarza weterynarii i jego zastępcy;

- kierującego komórką organizacyjną w Biurze Nasiennictwa Leśnego, a także zastępcy tej osoby.