Dodatkowe wynagrodzenie roczne tzw. trzynastka nie ma charakteru powszechnego. Świadczenie to z mocy prawa przysługuje wyłącznie pracownikom zatrudnionym w jednostkach sfery budżetowej. Pełny katalog osób uprawnionych do „13" zawiera ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (dalej ustawa) >patrz ramka.
Ustawa ta reguluje również zasady nabywania prawa do tego świadczenia, ustalania jego wysokości i jego wypłacania. W ustawach pragmatycznych poszczególnych grup zawodowych tej sfery zawarte są, bowiem jedynie odesłania do jej regulacji. Tak jest np. w ustawie o służbie cywilnej (art. 92), i ustawie o pracownikach samorządowych (art. 36 ust. 2). A także w ustawie o pracownikach urzędów państwowych, która w art. 24 przyznaje objętym nią pracownikom nagrody z zakładowego funduszu nagród, co w myśl art. 6 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym jest inną nazwą trzynastej pensji.
Ważne!
Trzynastka przysługuje wyłącznie pracownikom, czyli osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Uprawnienia tego nie mają osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych (np. zlecenia, o dzieło).
Przepracowanie, czyli więcej niż zatrudnienie
Prawo do „13" w pełnej wysokości przysługuje pracownikom, którzy przepracowali u danego pracodawcy cały rok kalendarzowy. Dotyczy to także pracowników, którzy podjęli pracę u danego pracodawcy nie później niż w pierwszym roboczym dniu stycznia roku, za który „ 13" jest wypłacana i pozostawali w zatrudnieniu do końca tego roku. Przy czym zgodnie z orzecznictwem „przepracowanie", w tym przypadku oznacza faktyczne (efektywne) wykonywanie pracy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 2011 r. I PK 263/10 i uchwałę SN z 7 lipca 2011 r, III PZP 3/11, OSNAPiUS 2012 nr 1-2, poz. 3, str. 8). A zatem z punktu widzenia uzyskania prawa do „13" znaczenie ma nie tyle fakt pozostawania w stosunku pracy, co rzeczywiste świadczenie pracy przez daną osobę w danym roku kalendarzowym.
Dodatkowe wynagrodzenie roczne na podst. ustawy z 12 grudnia 1997 r.