Wystawa Martina Parra w Wiedniu

W Wiedniu sławny Martin Parr pokazuje nowe i dawne prace. Jak zawsze kpi z nas, ale i współczuje.

Aktualizacja: 23.08.2016 22:15 Publikacja: 23.08.2016 18:14

Martin Parr, Belgia, Knokke.

Martin Parr, Belgia, Knokke.

Foto: Magnum/Kunst Haus

Stoi w pełnej krasie na tle własnych zdjęć i zachęca publiczność tłumnie zwiedzającą jego retrospektywę do zrobienia sobie z nim selfie.

Żywą postać imituje płaska plansza – wycięty po konturach fotograficzny portret artysty – ale złudzenie jest. Już ten gest oddaje specyficzne poczucie humoru Martina Parra, Brytyjczyka, intelektualnego pobratymca Latającego Cyrku Monty'ego Pythona.

Kto jeszcze nie zna tego nazwiska, niech czym prędzej nadrobi zaległości: rocznik 1952, wielka sława fotoreportażu, od 22 lat w Agencji Magnum (obecnie przewodniczący), bohater prawie setki albumów i publikacji, kolekcjoner najbardziej kiczowatych pocztówek świata.

O jego gwiazdorskiej pozycji świadczy także zaproszenie ze strony wiedeńskiego Muzeum Hundertwassera (Kunst Haus), obchodzącego ćwierćwiecze istnienia, do uświetnienia jubileuszu wielką wystawą. Ponad trzydziestoletni dorobek mistrza dopełnia zestaw premierowy zamówiony przez Wiedeń: cykl „Cakes & Balls".

Parówka w pazurach

Parr przez dwa lata odwiedzał naddunajską stolicę, wypatrując momentów najbardziej charakterystycznych dla miasta, gdzie tradycje z czasów Franciszka Józefa są wciąż celebrowane. Więc angielski fotograf odwiedził siedem balów w Wiedniu oraz zaglądał do rozlicznych kafejek, gdzie lokalsi mieszają się z turystyczną masą.

Każdy, kto kiedykolwiek zawadził o Wiedeń, wie, co jest kulinarnym symbolem siedziby Habsburgów: sznycel. Parr uznał, że monstrualnych rozmiarów kotlet, zwisający poza brzegi talerza, ma wystarczającą wizualną siłę, żeby stać się „bohaterem" kadru. I metaforą łapczywości. Podobnie jak gigantyczne ciacha czy gargantuiczne parówki, pochłaniane przez uczestniczkę jakiegoś balu. Wędlina trzymana w drapieżnych palcach kobiety, na wysokości wyeksponowanego biustu, niesie seksualne skojarzenia... A błyszcząca, balowa sukienka tworzy groteskowy kontrast z mało elegancką formą konsumpcji.

To cały Parr: kpina, lecz bez sprawiania przykrości fotografowanym; ironia, ale równoważona czułością. Jak mało kto, potrafi wydobyć symboliczną warstwę z pozornie banalnych sytuacji. Poszukuje „niezwykłości w zwykłości". W tym celu „podkręca" kolory fleszem, którego używa nawet przy słońcu. Efekty są zdumiewająco malarskie, zmysłowe, nasycone emocjami.

Relaks w tłumie

Jego wizja to wyraz krytycznej postawy wobec świata konsumpcji i pozornych wartości. Jest bezlitosny, zarazem dowcipny i fenomenalnie wyczulony na formę. Do tego z socjologicznym zacięciem. Jego fotografie są określane jako „straszliwie piękne obrazki". On woli sformułowanie „dokumentacja subiektywna".

Fotografie tak barwne jak to tylko możliwe, bijące po oczach jarmarczną jaskrawością, stały się jego znakiem rozpoznawczym już w latach 80., kiedy mało który fotoreporter posługiwał się kolorem. Ale Parr, lekko skręcając w stronę kiczu, tym celniej oddał mentalność niższych warstw społecznych, a także nowobogackich snobów.

W Wiedniu przypomniano cykl, którym artysta wywołał swego czasu burzę. „Ostatni kurort" („Last Resort") z lat 1982–1985 powstał na wybrzeżu morskim w pobliżu New Brighton, dokąd tłumnie zjeżdżała angielska klasa pracująca. Parr pokazał, że to zaprzeczenie wypoczynku, intymności, kontaktu z naturą. Jadalnie na tysiąc miejsc, plaża wylana betonem i ludzkie masy stłoczone jak sardynki w puszce.

Początkowo te zdjęcia okrzyknięto przekroczeniem społecznych norm, a autorowi zarzucono cynizm i nabijanie się z niezamożnych ludzi. Tymczasem Parr swe bezkompromisowe podejście łączy ze współczuciem dla tych, którym zafundowano tak podłe warunki „odpoczynku". Mówi: „Kiedy publiczność, oglądając moje zdjęcia, śmieje się i płacze, to jest to, co chcę osiągnąć. We mnie te sceny wywołują takie same, skrajne reakcje".

Zoom na pychę

Realizując serię „Small World" (1989–2012), Parr objechał świat, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc „zdobytych" dla przemysłu turystycznego. Wycieczki przewalające się wśród zabytków, najbardziej zainteresowane utrwalaniem się na ich tle, to sytuacje jak z filmu „Jeśli dziś wtorek, to jesteśmy w Belgii".

Parr nie koncentruje się na mankamentach klasy średniej. Tematem zdjęć objętych tytułem „Luxory" są nowobogaccy, ich nachalne obnoszenie się z insygniami zamożności. Paniusie w futrach, staruszki obwieszone biżuterią, gangsterzy udający dżentelmenów, małe dziewczynki umalowane jak kokoty... I trudno Parrowi zarzucić manipulację. On jest wyczulony na fałsz, pychę, prostactwo. I niczego nie tuszuje.

Wiedeńską wystawę zamykają dwie ściany wytapetowane setkami zdjęć tworzącymi kolaż „Common Sense" (1994–1999). Chodzi o globalny konsumpcjonizm, o nadprodukcję „dóbr", w istocie będących bezwartościową tandetą. A jak się, drogi widzu, już nasłodzisz widokiem tych wszystkich maskotek, idiotycznych stroików i innych gadżetów, dodaj coś od siebie: selfika z Martinem Parrem, który bezczelnie cię podpuszcza.

Martin Parr „A Photographic Journey" – Kunst Haus, Wiedeń, wystawa czynna do 2 listopada

Stoi w pełnej krasie na tle własnych zdjęć i zachęca publiczność tłumnie zwiedzającą jego retrospektywę do zrobienia sobie z nim selfie.

Żywą postać imituje płaska plansza – wycięty po konturach fotograficzny portret artysty – ale złudzenie jest. Już ten gest oddaje specyficzne poczucie humoru Martina Parra, Brytyjczyka, intelektualnego pobratymca Latającego Cyrku Monty'ego Pythona.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Sztuka
Omenaa Mensah i polskie artystki tworzą nowy rozdział Biennale na Malcie
Rzeźba
Rzeźby, które przeczą prawom grawitacji. Wystawa w Centrum Olimpijskim PKOl
Rzeźba
Trzy skradzione XVI-wieczne alabastrowe rzeźby powróciły do kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu
Rzeźba
Nagroda Europa Nostra 2023 za konserwację Ołtarza Wita Stwosza
Rzeźba
Tony Cragg, światowy wizjoner rzeźby, na dwóch wystawach w Polsce