Muzeum Lubelskie zakupiło Pałac Lubomirskich w Lublinie na ten cel dzięki dotacji w wysokości 10 mln 985 tys. zł, przekazanej przez ministra kultury.
Pałac położony w centrum miasta przy placu Litewskim jest jednym z najbardziej reprezentacyjnych zabytków miasta. Jego historia sięga XVI wieku. Początkowo był własnością Firlejów. W XVII wieku został przebudowany przez Tylmana z Gameren na okazałą barokową rezydencję Lubomirskich. Do roku 1805 pałac był własnością prywatną, potem został odstąpiony rządowi austriackiemu na cele wojskowe. W roku 1830, po zniszczeniu przez pożar, pałac został odbudowany. Zyskał wówczas obecny wygląd. Po II wojnie przekazano go Uniwersytetowi Marii Curie-Skłodowskiej. Przez wiele lat mieścił się w nim Wydział Prawa UMCS. Od 1993 r. do chwili obecnej jest siedzibą Wydział Politologii UMCS.
Projektowane Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczpospolitej ma być oddziałem Muzeum Lubelskiego. MKiDN zakłada jednak, że z czasem stanie się samodzielną instytucją kultury, która będzie upamiętniać, badać i popularyzować dorobek pokoleń Polaków zamieszkujących – pośród innych narodów – ziemie wschodnie dawnej Rzeczypospolitej. Ze szczególnym uwzględnieniem historii tych ziem w czasie istnienia I Rzeczypospolitej.
Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński podkreśla, że „Kresy to wielki dorobek polskiej kultury", a muzeum będzie służyło edukacji na temat tego dziedzictwa.
W Pałacu Lubomirskich po 2019 roku, po wyprowadzeniu wydziału politologii do nowego budynku, powstanie nowoczesna przestrzeń ekspozycyjna muzeum.
– Od dwóch lat pojawiało się bardzo dużo inicjatyw z całej Polski, związanych z ideą muzeum Kresów – mówi Jarosław Sellin. – Dowodzą one, że jest potrzeba powstania narodowej placówki, która ich historię opowie. Włączyły się także dwa środowiska lubelskie – z Akademickiego Klubu Obywatelskiego im. prezydenta Lecha Kaczyńskiego oraz Społecznego Komitetu Budowy Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej. Uznaliśmy więc, że Lublin jest najwłaściwszym miejscem na takie muzeum. Dodajmy, że za dwa lata będziemy mieć rocznicę 450-lecia Unii Lubelskiej, politycznego aktu, który spowodował, że w I Rzeczpospolitej jeszcze silniej kultura polska wlała się na Kresy Wschodnie. I z tego powodu warto budować to Muzeum w Lublinie.
Jarosław Sellin zapowiedział, że muzeum jako ważna instytucja dla polskiej polityki historycznej zostanie powołane w przyszłym roku.
– Lublin to miasto będące swoistą bramą na Wschód, więc tym bardziej usytuowanie tam muzeum dawnej Rzeczpospolitej jest uzasadnione – zaznaczyła Katarzyna Mieczkowska, dyrektor Muzeum Lubelskiego. – Muzeum Lubelskie prowadzi też oddział Wincentego Pola, który jako pierwszy w literaturze przedmiotu użył określenia „Kresy” rozumiejąc je jako coś niezwykłego, sielankowego, pięknego, będącego elementem tworzenia się literatury, kultury. Chcemy, aby o tym wszystkim ta nowa instytucja opowiadała.