Aleksijewicz: Brak szacunku dla Białorusinów

Rz: Jest pani wśród tych Białorusinów, którzy stanęli w obronie telewizji Biełsat. Polskie MSZ zamierza obciąć finansowanie tej stacji, co może oznaczać jej likwidację. Jakie to będzie miało skutki dla Białorusi?

Swietłana Aleksijewicz: To działania krótkowzroczne. W ten sposób Białoruś pozostanie bez jedynej niezależnej telewizji. I to w warunkach, kiedy Rosja demonstruje swoją agresję i ta agresja będzie miała ciąg dalszy.

Warszawa ucina też finansowanie innych niezależnych białoruskich mediów, takich jak Radio Racja.

Świadczy to o tym, jakie priorytety obecnie mają nowe polskie władze. Trzeba zapytać o to polski rząd. To, co się wyczynia obecnie w Polsce, dla wielu z nas jest niezrozumiałe.

Czym Aleksander Łukaszenko, który jeszcze niedawno był nazywany na Zachodzie „ostatnim dyktatorem w Europie", mógł zauroczyć polskich polityków?

To pozostaje tajemnicą. Ale odpowiedzi na to pytanie zapewne mogą mieć polscy politycy, polski prezydent i rząd.

Wielu polskich polityków uważa, że ostatnio na Białorusi znacząco zmieniła się sytuacja polityczna. Czyżby pojawiło się miejsce dla niezależnych mediów? Czy jest możliwe utworzenie niezależnej telewizji w Mińsku?

To jest bardzo naiwne myślenie i nie wiem, kto tym ludziom włożył to do głów. Nie ma tu żadnych niezależnych mediów i nie ma warunków do ich istnienia. Jest parę gazet, w tym „Narodnaja Wola", które znajdują się pod ciągłą presją władz. Mówienie, że na Białorusi zmienił się system, świadczy o braku wiedzy na temat obecnej sytuacji.

Ale prezydent Białorusi uwolnił przecież więźniów politycznych.

Łukaszenko próbuje grać z Zachodem, ponieważ znalazł się w sytuacji nie do pozazdroszczenia. Pieniędzy brakuje, a Rosja więcej już nie chce dawać. Ale to nie znaczy, że on zmienił swoje przekonania i prowadzoną od lat politykę. Władze w Mińsku to nieraz przerabiały. Dziwi mnie, że polscy politycy wciąż w to wierzą.

Szef polskiej dyplomacji stwierdził w rozmowie z Radiem RMF, że Biełsat popiera jedynie „pięciu" białoruskich i polskich intelektualistów. Czy na Białorusi jest tak mało intelektualistów?

Odbieram to jako lekceważenie Białorusi oraz brak wiedzy na temat naszego kraju. Nie wiem, kto mu doradza i skąd on czerpie informacje. Mamy wielu intelektualistów i bardzo bogate grono ludzi kultury, ale nie wszyscy się udzielają publicznie. Niech szef polskiej dyplomacji weźmie udział w jednym z zebrań naszej opozycji i przekona się, że opozycja nic nie może zrobić, jest wręcz bezradna.

Czy pani jako noblistka ma większe pole manewru niż białoruska opozycja?

Moja sytuacja dobrze obrazuje klimat w naszym państwie. Władze na wszelkie sposoby udają, że ja nie istnieję. Sprawiają wrażenie, że mnie nie ma. Nie mogę nigdzie występować i nie wspominają o mnie w żadnych oficjalnych mediach. Państwowe wydawnictwa nie wydają moich książek. Drukują je tylko opozycyjne wydawnictwa poza granicami kraju i za pieniądze pochodzące z grantów. Państwo białoruskie trzyma się ode mnie z daleka.

Minister Waszczykowski zasugerował też, że Białorusini nie potrzebują telewizji w języku ojczystym i mogą się nauczyć polskiego.

Wyraził tym samym brak szacunku dla Białorusinów. Równie dobrze można powiedzieć, że polski minister nie zna języka białoruskiego i niech się nauczy. Co to w ogóle za gadanie?

Czy TVP Polonia, która może wejść do białoruskich kablówek, będzie cieszyła się popularnością?