Moda na nietolerancję glutenu

Popularność diet eliminacyjnych jest uzasadniona medycznie, czy to tylko nowy trend żywieniowy?

Aktualizacja: 05.10.2017 22:17 Publikacja: 05.10.2017 19:53

Tylko kilka procent populacji negatywnie reaguje na gluten.

Tylko kilka procent populacji negatywnie reaguje na gluten.

Foto: AdobeStock

Trudności z koncentracją, dolegliwości jelitowe, senność, obniżony nastrój, nadwaga i inne objawy, których opis łatwo znaleźć w internecie, mogą być przejawem wielu schorzeń. Dotyczy to zarówno chorób psychosomatycznych, jak i problemów czysto fizjologicznych. W ostatnich latach jedną z pierwszych sugestii przy wystąpieniu takich problemów jest odstawienie glutenu. To białko znajdujące się głównie w pszenicy zyskało ostatnio bardzo złą sławę. Powstaje pytanie, czy słusznie.

Osoby doświadczające niespecyficznych dolegliwości po autodiagnozie i „konsultacjach" na forach dyskusyjnych często podejmują próby zastosowania diety eliminacyjnej. Nie zaszkodzi sprawdzić. Okazuje się, że po odstawieniu pieczywa poprawia się samopoczucie, znikają boczki, podnosi się energia i zmniejszają dolegliwości jelitowe. Diagnoza okazała się trafna: nietolerancja glutenu.

Dobry czy zły gluten

Zdaniem ekspertów Instytutu Żywności i Żywienia dieta bezglutenowa nie jest sposobem na zdrowe życie i nie powinna być powszechnie stosowana przez osoby zdrowe. Trend popularyzowany ostatnio w mediach może przyczynić się do zachwiania równowagi organizmu. Jednak ograniczenie pieczywa i innych produktów zawierających gluten nie jest szkodliwe samo w sobie. To zła diagnoza postawiona na podstawie wypowiedzi publikowanych w internecie może doprowadzić do przeoczenia innych problemów zdrowotnych.

Gluten to grupa białek o charakterystycznej budowie. Występują w pszenicy, życie i jęczmieniu. Mogą być odpowiedzialne za trzy rodzaje dolegliwości: celiakię – nietolerancję glutenu, alergię lub nadwrażliwość na gluten. Każda z nich jest inna i wymaga odmiennych sposobów leczenia. W przypadku niepokojących objawów ważna jest przede wszystkim konsultacja z lekarzem medycyny.

Chudnąć bez glutenu?

Dieta bezzbożowa pozbawia nas cennego źródła witamin z grupy B, a także błonnika. To na dłuższą metę nie wpływa dobrze na pracę jelit i układ nerwowy. W dłuższej perspektywie całkowite odstawienie produktów zawierających gluten przez osoby zdrowe oddala je od wymarzonej sylwetki. Dlaczego zatem ci, którzy przechodzą na dietę bezglutenową, tracą wagę i mają więcej energii?

– Odpowiedz leży zupełnie w innym miejscu – mówi Anna Dworzecka, psycholog kliniczny. – Większość decyzji związanych ze zmianą systemu żywienia w pierwszej fazie stosowania wpływa korzystnie na organizm. Podobnie jest z ustalaniem częstości posiłków, przesunięciem kolacji o kilka godzin wcześniej i innymi podobnymi zabiegami. Wtedy zaczynamy zwracać uwagę nie tylko na wyznaczone przez nas ramy, ale przede wszystkim na to, co jemy i w jakiej ilości. A to samo w sobie poprawia samopoczucie i kondycję. Inna sprawa, jak nowy, sztuczny system żywienia działa na organizm i psychikę w dłuższej perspektywie.

Chudnięcie dzięki eliminacji glutenu to mit. Nie oznacza to przecież, że możemy objadać się pieczywem, szczególnie wysoko przetworzonym.

Rzadka dolegliwość

Celiakia, czyli nietolerancja glutenu, nie jest powszechną chorobą. To trwała, utrzymująca się przez całe życie choroba autoimmunologiczna. Jej źródło tkwi w genach. U osób cierpiących na tę chorobę dochodzi do nieprawidłowego pobudzenia układu immunologicznego jelita cienkiego, a w konsekwencji uszkodzenia kosmków jelitowych. To prowadzi do zaburzenia motoryki jelit i nieprawidłowego trawienia. Wchłanianie substancji odżywczych jest upośledzone. Osoby z celiakią cierpią zatem na niedobory żywieniowe. Stąd prosta droga do innych komplikacji zdrowotnych. Schorzenie to dotyka tylko 1 proc. populacji Europy.

Natomiast alergia na pszenicę zwykle objawia się gwałtownie, a reakcja następuje krótko po kontakcie z alergenem. Jedynym sposobem na zdiagnozowanie tej dolegliwości są testy na obecność przeciwciał, innych niż w celiakii.

Alergia na pszenicę występuje najczęściej we wczesnym niemowlęctwie i w przeciwieństwie do celiakii ustępuje najczęściej pomiędzy trzecim a piątym rokiem życia.

W ostatnich latach, jak podaje Instytut Żywności i Żywienia, środowisko naukowe wymienia jeszcze jedną niepożądaną reakcję na pszenicę – nieceliakalną nadwrażliwość na gluten – NCGS (z ang. Non-Coeliac Gluten Sensitivity). Naukowcy z kliniki w Maryland w USA szacują, że problem ten może dotyczyć nawet 6 proc. populacji.

Nie ma testów potwierdzających występowanie NCGS. Diagnozę można postawić jedynie przez stosowanie 30-dniowej diety eliminacyjnej oraz wykluczenie innych powodów zgłaszanych dolegliwości.

– Żyjemy w świecie przeładowanym bodźcami, zarówno zewnętrznymi, jak i wewnętrznymi. Te drugie to system przekonań i reguł, według których żyjemy, presja, jaką nakładamy na siebie lub myślimy, że nakładają ją na nas inni – podsumowuje Anna Dworzecka. – Większość badań dowodzi, że zwiększająca się ilość alergii jest również odpowiedzią na napięcie. Zarówno one, jak i „nietolerancja glutenu" stanowią często, choć nie zawsze, formę parawanu, ucieczki i poczucia pewnej własnej wyjątkowości.

Trudności z koncentracją, dolegliwości jelitowe, senność, obniżony nastrój, nadwaga i inne objawy, których opis łatwo znaleźć w internecie, mogą być przejawem wielu schorzeń. Dotyczy to zarówno chorób psychosomatycznych, jak i problemów czysto fizjologicznych. W ostatnich latach jedną z pierwszych sugestii przy wystąpieniu takich problemów jest odstawienie glutenu. To białko znajdujące się głównie w pszenicy zyskało ostatnio bardzo złą sławę. Powstaje pytanie, czy słusznie.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kultura
Muzeum Narodowe w Krakowie otwiera jutro wystawę „Złote runo – sztuka Gruzji”
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Kultura
Muzeum Historii Polski: Pokaz skarbów z Villa Regia - rezydencji Władysława IV
Architektura
W Krakowie rozpoczęło się 8. Międzynarodowe Biennale Architektury Wnętrz
radio
Lech Janerka zaśpiewa w odzyskanej Trójce na 62-lecie programu
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Kultura
Zmarł Leszek Długosz