Nowa Zelandia i Indie przyznały rzekom osobowośc prawną

Nowa Zelandia i Indie przyznały rację tubylcom: rzeki to żywe istoty. Powinny mieć osobowość prawną.

Publikacja: 23.03.2017 17:38

Współcześni prawodawcy zaczynają respektować archaiczny punkt widzenia Maorysów.

Współcześni prawodawcy zaczynają respektować archaiczny punkt widzenia Maorysów.

Foto: AFP, Thomas Samson

Co się dzieje, gdy nowoczesny sposób myślenia przyjmuje za dobrą monetę archaiczną mentalność? Najpierw wyliczanka, kolejność nic nie oznacza ani niczego nie sugeruje: prawa dziecka, prawa kobiet, prawa ucznia, prawa zwierząt; a teraz ta lista wydłuża się, dla wielu w sposób nieoczekiwany.

Książę Harry podczas oficjalnej wizyty w Nowej Zelandii w 2015 roku dzielnie zajął miejsce wśród załogi wojennego czółna Maorysów i wiosłował z nimi po rzece Whanganui, trzeciej pod względem długości w tym kraju.

Dla Maorysów jest to święta rzeka. Parlament Nowej Zelandii, traktujący Maorysów poważnie, przyjął ich perspektywę widzenia świata i uznał rzekę za istotę żywą. To pierwszy taki przypadek na świecie. Rzeka Whanganui otrzymała osobowość prawną.

– Nie można wykluczyć, a nawet wydaje się prawdopodobne, że pojawią się następne podobne przypadki – oświadczył książę Harry. Natomiast nowozelandzki minister sprawiedliwości Chris Finlayson wyjaśnił: – Ona będzie miała własną osobowość prawną, ze wszystkimi tego konsekwencjami w postaci praw i obowiązków.

„Te Awa Tupua" to maoryskie określenie nurtu, płynącej wody. Miejscowe maoryskie plemię walczy o uznanie jego praw do rzeki od 1870 roku. Nowa legislacja jest uznaniem głębokiego związku duchowego pomiędzy iwi (plemię) Whanganui i rzeką, która jest jego przodkiem. Nurt jest żywym, unikalnym bytem, biorącym początek w górach i zmierzającym do oceanu, należą do tego bytu dopływy i towarzyszący im zespół elementów fizycznych i metafizycznych. W imieniu rzeki w razie potrzeby będzie występował adwokat reprezentujący iwi, czyli plemię. Oprócz zadośćuczynienia prawnego iwi otrzymało także 80 milionów dolarów nowozelandzkich (równowartość 52 milionów euro) z tytułu zadośćuczynienia za maraton legislacyjny oraz 30 milionów dolarów na podreperowanie zdrowia rzeki.

Ale to nie koniec. Władze indyjskiego stanu Uttarakhand uznały rzeki Ganges oraz Jamuna (główny dopływ) za „istoty żywe posiadające status osoby obdarzonej moralnością", w związku z czym rzeki te uzyskały osobowość prawną.

W świętych dla Hindusów rzekach Ganges i Jamuna każdego dnia rzesze pielgrzymów dokonują rytualnej kąpieli czy wrzucają do nich spopielone prochy swoich bliskich. Ale do świętych wód trafiają także prozaiczne śmiecie i odpady, zanieczyszczając je niemiłosiernie. Nie było sposobu upominania się o dobro rzek, a tym samym o dobro duchowe Hindusów uznających je za święte, dopóki nie były one uznawane za istoty żyjące. Pełnomocnik rzek, adwokat Sanjaj Upadhyay, powiedział: – Domaganie się zadośćuczynienia od wymiaru sprawiedliwości, gdy święte rzeki są degradowane, jest zbyt skomplikowane, wymaga udowodnienia, że śmiecie w nurcie powodują uszczerbek na fizycznym i psychicznym zdrowiu pielgrzymów. Dlatego trzeba działać w innym duchu, przyjąć punkt widzenia tych ludzi, przyznać rzekom status istot żywych.

Obserwując poczynania władz Indii i Nowej Zelandii, nie sposób zapomnieć, że leżą one bardzo daleko od Polski nie tylko w sensie geograficznym, ale też mentalnym.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora: k.kowalski@rp.pl

Co się dzieje, gdy nowoczesny sposób myślenia przyjmuje za dobrą monetę archaiczną mentalność? Najpierw wyliczanka, kolejność nic nie oznacza ani niczego nie sugeruje: prawa dziecka, prawa kobiet, prawa ucznia, prawa zwierząt; a teraz ta lista wydłuża się, dla wielu w sposób nieoczekiwany.

Książę Harry podczas oficjalnej wizyty w Nowej Zelandii w 2015 roku dzielnie zajął miejsce wśród załogi wojennego czółna Maorysów i wiosłował z nimi po rzece Whanganui, trzeciej pod względem długości w tym kraju.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kultura
Muzeum Narodowe w Krakowie otwiera jutro wystawę „Złote runo – sztuka Gruzji”
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Kultura
Muzeum Historii Polski: Pokaz skarbów z Villa Regia - rezydencji Władysława IV
Architektura
W Krakowie rozpoczęło się 8. Międzynarodowe Biennale Architektury Wnętrz
radio
Lech Janerka zaśpiewa w odzyskanej Trójce na 62-lecie programu
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Kultura
Zmarł Leszek Długosz