Polityczne spory zablokowały prace Trybunału Konstytucyjnego

Raport „Rzeczpospolitej": Polityczne spory wokół Trybunału Konstytucyjnego zablokowały jego pracę na kolejny miesiąc, a na rozstrzygnięcie czekają 174 sprawy.

Aktualizacja: 27.01.2016 07:37 Publikacja: 26.01.2016 16:21

Polityczne spory zablokowały prace Trybunału Konstytucyjnego

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek

W kolejce czekają nie tylko sprawy ważne dla polityków i prawników. Wiele dotyczy znacznych grup społecznych. Tymczasem TK już od 25 listopada zajmuje się tylko własnymi sprawami. Kilka dni temu zdecydował, że spraw nie będzie rozpatrywał do zbadania kontrowersyjnej noweli ustawy o TK autorstwa PiS, co może nastąpić w końcu lutego.

– Trudno, żeby Trybunał podejmował decyzje orzecznicze przed rozstrzygnięciem, na ile ta nowela jest zgodna, a na ile niezgodna z konstytucją – powiedział „Rzeczpospolitej" Andrzej Rzepliński, prezes TK.

Czas pracy

Jedna sprawa dotyczy przepisów o elastycznym czasie pracy (K3/14). Pozwalają go rozliczać w ciągu 12 miesięcy, jeśli wymaga tego nadzwyczajna sytuacja. Można więc polecić pracę w ciągu dnia lub tygodnia znacznie dłuższą, żeby tylko liczba godzin w rozliczeniu rocznym zgadzała się z limitami. Wnioskodawcy – grupa posłów PiS – wskazali, że takie przepisy (m.in. art. 129 § 2 kodeksu pracy) zwrócili uwagę, że europejska dyrektywa o czasie pracy pozwala go rozliczać w okresie sześciomiesięcznym, bez nadzwyczajnych okoliczności. Szczególne warunki stosowania przepisów nie zostały przejrzyście sformułowane. Według Państwowej Inspekcji Pracy zostały już zastosowane w ponad tysiącu firm do kilkudziesięciu tysięcy pracowników.

Karanie kierowców

Trybunał zajmuje się też dwiema sprawami, które dotyczą wszystkich kierowców (K 25/15 i K 36/15). Zgłosił je rzecznik praw obywatelskich. Zastrzeżenia RPO budzi podwójne karanie za przekroczenie dopuszczalnej prędkości o 50 km/h w terenie zabudowanym. Kodeks drogowy każe staroście zatrzymać prawo jazdy, niezależnie od ukarania kierowcy np. mandatem. Zdaniem RPO narusza to zakaz podwójnego karania za ten sam czyn, a sankcja jest szczególnie dotkliwa dla kierowców zawodowych. W drugiej sprawie RPO zaskarżył przepisy nakładające na posiadaczy prawa jazdy obowiązek opłat za jego wymianę po zmianie danych.

Izolacja bestii

W TK czeka też wniosek prezydenta Bronisława Komorowskiego o zbadanie tzw. ustawy o bestiach, która pozwala umieścić w ośrodku izolacyjnym osobę po odbyciu kary, jeśli ze względu na zaburzenia psychiczne stanowi zagrożenie. Wskazał, że taka izolacja oznacza powtórne pozbawienie wolności. Wniosek prezydenta wsparła ówczesna RPO Irena Lipowicz (K6/14).

Wiele spraw dotyczy prawa cywilnego. Jak wniosek posłów PiS o zbadanie przepisów noweli kodeksu cywilnego, która z możliwości waloryzacji sądowej świadczeń (art. 358 1 k.c.) wyłącza wkłady zgromadzone na książeczkach mieszkaniowych w latach 70. i 80.

Sąd Apelacyjny w Warszawie pyta TK, czy zakaz ujawniania danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się śledztwo lub proces, jest zgodny z art. 54 ust. 1 konstytucji, który daje każdemu wolność rozpowszechniania informacji (P 119/15).

Czeka też wniosek RPO o kontrolę art. 12 § 1 i 2 kodeksu rodzinnego, który zakazuje małżeństwa osobie chorej psychicznie lub dotkniętej niedorozwojem umysłowym, chyba że za zgodą sądu. Ma być zbadany pod kątem naruszenia zakazu dyskryminacji (art. 31 ust. 3 konstytucji).

Powiat strzyżowski chce zbadania art. 32 ustawy okołobudżetowej, który wprowadził na rok budżetowy 2015 obowiązek wydatkowania na uczniów niepełnosprawnych środków nie niższych niż naliczone w subwencji oświatowej dla każdego samorządu terytorialnego.

Listę czekających wydłuża rozpoczęta jeszcze w 2014 r. sprawa pytania NSA o zasady podziału gminy na okręgi wyborcze (kodeks wyborczy). Sędziowie zdecydowali, żeby zbadał ją pełny skład TK, musi więc jeszcze poczekać.

Powiedzieli dla "Rzeczpospolitej":

Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich

Z wielu spraw o dużym znaczeniu społecznym niektóre wydają się szczególnie pilne. To np. sprawa kobiet, które chciały skorzystać z zapłodnienia in vitro według zasad obowiązujących do 2015 r., zdeponowały w klinikach zarodki, a nie mają męża lub stałego partnera i zostały zaskoczone nowymi przepisami wymagającymi zdeklarowania się mężczyzny gotowego do ojcostwa. Nie mniej pilne są dwie sprawy dotyczące właściwości sądów pracy w sprawie pracy tymczasowej. Często takie sądy są odległe od miejsca zamieszkania pracownika, co naraża go na spore kosztów dojazdów.

dr Ryszard Piotrowski, konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego

Nowela grudniowa nakazuje czekać trzy miesiące na rozprawę, a w pełnym składzie nawet sześć. Jeśli Trybunał zamierza się do noweli stosować, to nie ma innego wyjścia, niż nie wyznaczać rozpraw do czasu jej rozpatrzenia. Zawieszenie rozpatrywania spraw przez TK jest zatem jedynym sensownym wyjściem. Mogłoby się bowiem zdarzyć, że na skutek stwierdzenia niekonstytucyjności któregoś z przepisów noweli orzeczenia TK mogłyby okazać się wadliwe. Wnoszący sprawę do sądu, w tym także do TK, musi się liczyć z tym, że trzeba czekać na werdykt. Lepiej, żeby poczekał, niż dostał wadliwy wyrok.

Ewa Łachowska-Brol, radca prawny, partner w kancelarii Wierzbowski Eversheds

Sprawa rozliczania czasu pracy jest bardzo istotna społecznie, bo w praktyce wielu pracodawców stosuje 12-miesięczny okres rozliczeniowy. Trudno stwierdzić, że kierują się złą wolą, może po prostu taką możliwość dają im obowiązujące przepisy. Wobec szerokiej dyskusji nad niezgodnością tych przepisów z europejską dyrektywą przydałoby się jednak rozstrzygnięcie Trybunału w tej sprawie. Nie sugeruję, jaka powinna być jego treść, ale każdy wyrok wyjaśniający podobnie kontrowersyjne sprawy byłby cenny dla stosowania prawa.

WNIOSKI, SKARGI, PYTANIA

Do rozpatrzenia

Oto niektóre z ciekawszych i donioślejszych spraw w TK:

- nowe przepisy o elastycznym czasie pracy,

- obowiązek opłat za wymianę prawa jazdy, gdy zmieniły się dane w nim zawarte,

- podwójne karanie za przekroczenie prędkości o 50 km/h w terenie zabudowanym,

- zakaz sądowej waloryzacji wkładu na książeczkach mieszkaniowych,

- prasowy zakaz ujawniania danych i wizerunku oskarżonych,

- ustawa „o bestiach", czyli „podwójne karanie" przez umieszczanie w ośrodku izolacyjnym,

- zakaz zawierania małżeństwa przez osobę chorą psychiczną,

- zasady podziału gminy na okręgi wyborcze, wniosek NSA.

W kolejce czekają nie tylko sprawy ważne dla polityków i prawników. Wiele dotyczy znacznych grup społecznych. Tymczasem TK już od 25 listopada zajmuje się tylko własnymi sprawami. Kilka dni temu zdecydował, że spraw nie będzie rozpatrywał do zbadania kontrowersyjnej noweli ustawy o TK autorstwa PiS, co może nastąpić w końcu lutego.

– Trudno, żeby Trybunał podejmował decyzje orzecznicze przed rozstrzygnięciem, na ile ta nowela jest zgodna, a na ile niezgodna z konstytucją – powiedział „Rzeczpospolitej" Andrzej Rzepliński, prezes TK.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego