Nowele do ustaw: o Krajowej Radzie Sądownictwa i Prawo o ustroju sądów powszechnych już dziś mogą trafić na biurko prezydenta Andrzeja Dudy. Wejdą w życie dwa tygodnie po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw. Tego dnia zarówno w sądach, jak i KRS zaczną się prawdziwe porządki. Obie nowele od początku budziły ogromne emocje. W czwartkowy wieczór emocje były jeszcze większe, bowiem tego dnia PiS pokazał nowy projekt, tym razem rewolucji w Sądzie Najwyższym.

W odpowiedzi na pojawienie się pierwszych dwóch nowelizacji zwołano nawet 20 maja Kongres Prawników Polskich w Katowicach. Na niewiele to się jednak zdało. 14 lipca w nocy, po 12 godzinach debaty, Senat bez poprawek (choć opozycja je zgłosiła) przyjął obie nowelizacje. Za ich przyjęciem głosowało 57 senatorów, przeciw było 29.

– Wprowadzamy dobre zmiany dla Polaków, dla tych, którzy czekają na dobrze funkcjonujący system sprawiedliwości – uspokajał emocje marszałek Stanisław Karczewski.

– Zwyciężyła arytmetyka, ale liczymy jeszcze na weto prezydenta – odpowiadał mu Bogdan Klich (PO). – Obie ustawy niszczą niezależność sądów – wtórował mu Bogdan Borusewicz (PO). Jest jednak przekonany, że nie zniszczą niezawisłości sędziów.

Do wymiany

Nowela do ustawy o KRS przewiduje wygaszenie kadencji 15 członków Rady będących sędziami. Ich następców wybierze już Sejm. Powstać mają też dwa nowa organy KRS: Pierwsze i Drugie Zgromadzenia Rady. W skład pierwszego wejdą: pierwszy prezes Sądu Najwyższego, minister sprawiedliwości, prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, osoba powołana przez prezydenta RP, czterech posłów i dwóch senatorów. Drugie Zgromadzenie ma tworzyć 15 sędziów wszystkich szczebli wybieranych przez Sejm, a zgłaszanych przez Prezydium Sejmu lub co najmniej 50 posłów. Im kandydatów zgłoszą prawnicy: prokuratorzy, adwokaci, notariusze, radcowie prawni itd.

Prezes od ministra

Zmiany w u.s.p. dotyczą głównie funkcjonowania sądów. Zmienią się np. zasady powoływania i odwoływania prezesów: będzie to domena ministra sprawiedliwości. Argumentów za taką zmianą była sytuacja w Sądzie Apelacyjnym w Krakowie, którego były prezes Krzysztof S. został tymczasowo aresztowany.

MS postawiło też na losowy przydział spraw. Ma to mieć ogromne znaczenie zwłaszcza w II instancji. Ma chronić przed nadużyciami i dawać pewność, że sprawa nie została przydzielona sędziemu umyślnie wybranemu.

W sądach pojawi się też specjalny system, który „zważy" sprawy, jakie sędzia ma w referacie. Wszystko po to, by sędziowie w całej Polsce pracowali po równo. Zasadą będzie też niezmienność składu orzekającego. Co to oznacza? Raz wylosowany skład nie powinien ulegać zmianie aż do zakończenia sprawy. Dziś często się zdarza, że sędziowie przechodzą w delegację czy przenoszą się do innego sądu, pozostawiając niezakończone sprawy. W efekcie nowy skład musi je rozpoczynać od nowa. Tak już nie będzie. Sędzia będzie mógł zmienić sąd, ale swoje sprawy sam zakończy.

Rewolucja w SN

Jeszcze w czwartek 13 lipca w Sejmie pojawił się kolejny, bardzo radykalny projekt zmian w Sądzie Najwyższym. Przewiduje on, że dzień po wejściu w życie ustawy obecni sędziowie SN przejdą w stan spoczynku, z wyjątkiem wskazanych przez ministra sprawiedliwości. On również wyznaczy pierwszego prezesa SN. Posłowie PiS nie ukrywają, że zmiany mają być wprowadzone błyskawicznie, do końca lipca. Wszystko po to, aby aktualny SN nie zdążył odbyć dwóch zaplanowanych rozpraw: 9 sierpnia – kasacja w sprawie Mariusza Kamińskiego, koordynatora służb specjalnych, i 12 września, na której ma ocenić, czy prezes Trybunału Konstytucyjnego Julia Przyłębska została powołana na to stanowisko zgodnie z prawem.

PARLAMENTARZYŚCI NARZUCAJĄ TEMPO

Kalendarium prac

Zmiany w ustawie o Krajowej Radzie Sądownictwa:

7 marca – rząd przyjął projekt

5 kwietnia – w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie

23 maja – komisja przyjęła sprawozdanie

7 czerwca – drugie czytanie projektu i debata

8 czerwca – Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka zajęła się poprawkami i projekt jest gotowy do uchwalenia

12 lipca – Sejm uchwalił ustawę

14 lipca – Senat przyjął ustawę bez poprawek

Zmiany w ustawie – Prawo o ustroju sądów powszechnych

12 kwietnia 2017 r. – projekt wpłynął do Sejmu

19 kwietnia – skierowano do pierwszego czytania

25 maja – pierwsze czytanie na posiedzeniu w Sejmie

30 maja – sprawozdanie podkomisji

2 czerwca – sprawozdanie komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka

7 czerwca – drugie czytanie w Sejmie, zgłoszono poprawki

8 czerwca – Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka rozpatrzyła poprawki i projekt jest gotowy do uchwalenia

12 lipca – Sejm uchwalił ustawę

14 lipca – Senat przyjął ustawę bez poprawek