Iustitia: dość przewrotów w procesie karnym

Proces stanowienia prawa nie powinien polegać na wstrząsaniu wymiaru sprawiedliwości kolejnymi „przewrotami” procesualnymi - pisze Stowarzyszenie "Iustitia" do marszałka Sejmu w opinii na temat projektu zmian w procedurze karnej.

Aktualizacja: 14.02.2016 10:29 Publikacja: 14.02.2016 08:15

Iustitia: dość przewrotów w procesie karnym

Prace nad projektem określanym jako odwrót od reformy z lipca 2015 r., toczą się obecnie w Sejmie (druk nr 218).

- W sprawie tego projektu ustawy nie zwrócono się do nas o opinię - nie uczyniło tego ani ministerstwo sprawiedliwości, ani Rada Ministrów. Dopiero po przyjęciu projektu zmiany ustawy przez Radę Ministrów, z ministerstwa sprawiedliwości przesłano nam projekt ustawy, który zresztą był w tym czasie już ogłoszony na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacyjnego - informuje w swoim komunikacie "Iustitia".

Z tego powodu swoją opinię o proponowanych zmianach Stowarzyszenie wysłało bezpośrednio do Sejmu RP, a także podało do publicznej wiadomości.

Opinię Stowarzyszenia na temat projektu opracował zespół ds. karnych, w skład którego wchodzą Ryszard Rutkowski, Maciej Strączyński, Mariusz Królikowski, Barbara Zawisza, Andrzej Skowron oraz Dorota Zabłudowska.

W piśmie kierowanym do marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego sędziowie podkreślają, że zmiany obowiązują w procedurze karnej zaledwie  od 1 lipca 2015 roku tj. od od 7 miesięcy. Nie zostały więc jeszcze dostatecznie przetestowane w praktyce. Nie da się więc jednoznacznie i kompleksowo wypowiedzieć o skuteczności i przydatności wprowadzonych zmian.

- Z teoretycznego punktu widzenia Stowarzyszenie popiera ideę kontradyktoryjności procesu karnego, natomiast praktyczne aspekty tej formuły nie mogą być aktualnie rzetelne ocenione, bowiem zbyt mało postępowań w tym trybie zostało przeprowadzonych przez wszystkie instancje - czytamy w opinii.

- Proces stanowienia prawa winien zaczynać się od analizy efektywności obecnych rozwiązań prawnych i usunięcia ich mankamentów, a nie polegać na wstrząsaniu wymiaru sprawiedliwości kolejnymi „przewrotami" procesualnymi, burząc zasadę stabilności prawa, wyjątkowo potrzebną praktykom jego stosowania - podkreśla "Iustitia".

Stowarzyszenie uważa, że proponowane przez rząd zmiany w modelu procesu karnego są wynikiem motywacji politycznej. Dlatego uznało, że nie ma sensu odnosić się w opinii do proponowanego modelu procesu, bo ewentualne propozycje i tak nie zostaną uwzględnione.

- Poprzestajemy więc na odniesieniu się do konkretnych instytucji i przepisów. W tym zakresie część proponowanych rozwiązań jest słuszna i Stowarzyszenie optuje za ich wprowadzeniem - piszą sędziowie do marszałka Sejmu

 

OPINIA

Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia"

o projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, datowanym na dzień 8 stycznia 2016 r.

W opinii wskazywane są przepisy zmieniane (numeracja z kodeksu postępowania karnego), a nie przepisy ustawy zmieniającej.

Art. 2 § 1 pkt 1 i art. 5 § 2 – zmiany mają charakter ideologiczno-polityczny, dotyczą klauzul generalnych. Zakładamy, że zostaną wprowadzone bez względu na jakiekolwiek opinie środowisk prawniczych i opinowanie ich jest niecelowe.

Art. 23b (uchylenie) – zmiana powiązana z uchyleniem art. 59a kodeksu karnego (zob. niżej).

Art. 41a i art. 47 § 1-Stowarzyszenie popiera zmianę. Należy jednak określić jednoznacznie, w jakiej formie ma zapadać decyzja o pozostawieniu wniosku o wyłączenie sędziego bez rozpoznania (postanowienie sądu zgodnie z art.42§4czy też zarządzenie prezesa zgodnie z art.93§2).

Art. 46 § 1 – Stowarzyszenie nie wnosi uwag.

Art. 46 § 2 – Stowarzyszenie zwraca uwagę, iż udział prokuratora w rozprawie jest wskazany i korzystny dla biegu sprawy, niezależnie od przyjętego modelu procesu karnego. Stąd negatywnie opiniujemy treść art.46§2)

Art. 50 – poprawienie ewidentnego błędu legislacyjnego popełnionego podczas poprzedniej nowelizacji.

Art. 55 § 1 – zmiana powiązana ze zmianami art. 339 i 396a (zob. niżej).

Art. 71 § 2 –Stowarzyszenie nie wnosi uwag.

Art. 75 § 1 – Stowarzyszenie popiera zmianę.

Art. 78, art. 80a, art. 81 § 1 i uchylenie art. 87a oraz art. 450 § 1–Stowarzyszenie wyrażało wątpliwości co do merytorycznej celowości i organizacyjnej możliwości wprowadzenia zasady wyznaczania każdemu oskarżonemu obrońcy z urzędu, a każdej innej stronie – pełnomocnika z urzędu na każde życzenie, bez względu na sytuacje finansową strony. W związku z tym nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 84 § 3 – powiązany z wprowadzeniem przepisów o skardze od wyroku sądu odwoławczego (zob. niżej).

Art. 95b § 2, art. 132 § 4 –zmiany powiązane z uchyleniem art. 343a (zob. niżej).

Art. 96 § 1 – Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 100§ 4-6 i § 8 oraz art. 106 – Stowarzyszenie popiera zmianę jako mobilizującą strony do stawiania się na rozprawie i zakładającą, że niestawiennictwo powinno powodować ujemne skutki dla lekceważących rozprawę stron, a nie zmuszać sąd do dodatkowych czynności. Dostrzegamy jednak wadliwą konstrukcję przepisu art. 100 §5, bowiem nie istnieją postanowienia, które byłyby wydane poza rozprawą i posiedzeniem. Postanowienia wydaje bowiem zawsze sąd, a sąd działa zawsze na posiedzeniu (tyle, że z udziałem stron bądź bez). Proponujemy redakcję następującą: „§ 5. Strony należy powiadomić o treści innych zarządzeń wydanych poza rozprawą i posiedzeniem, a także postanowień i zarządzeń wydanych na posiedzeniu, o którego terminie strona nie była zawiadomiona."

Art. 100 § 9 –Stowarzyszenie popiera zmianę.

Art. 106 - Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 116 –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 132 §4 - Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 139 § 1a – Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 141 – Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie jako porządkującej.

Art. 143 § 1 pkt 8 – Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 147§ 1–Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 147 § 3a-5 oraz art. 152-154 – Stowarzyszenie zdecydowanie popiera zmianę. Bez jej wprowadzenia sprawność postępowania dramatycznie spadnie, ponieważ czas zapoznawania się sędziów z aktami sprawy wydłuży się niepomiernie wskutek konieczności długotrwałego odsłuchiwania nagrań, zamiast o wiele szybszego przeczytania zapisów. Natomiast Stowarzyszenie zauważa, że w konsekwencji tych zmian w art. 147 § 3 należy skreślić zdanie drugie w jego obecnym brzmieniu (powtarza się ono w nowym § 3a). Zatem zmiana powinna polegać albo na zmianie art. 147 § 3-5(z dodaniem po § 3 nowego § 3a), a jeszcze lepiej – z oznaczeniem kolejności nowych przepisów jako § 3-6.

Art. 148 § 2a-2c (uchylenie) i art. 148a oraz art. 304 § 1 –Stowarzyszenie akceptuje zmianę jako racjonalną i dostosowaną do realiów procesowych, a przy tym pozwalającą na unikanie fikcji procesowej w postaci ukrywania informacji znanych stronom.

Art. 152-154 -Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 156§ 1 –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie, przy czym zauważamy, że nie jest jasne, czym są „informacje o aktach sprawy", które mają być udostępniane teleinformatycznie.

Art. 156 § 1a (uchylenie), § 5– Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie

Art. 156 § 5a-5b –konsekwencje zmian art. 249a i 250b.

Art. 167 –Stowarzyszenie nie opiniuje przepisu, ponieważ jego zmiana stanowi założenie polityczne ustawy, które w związku z tym bez względu na jakiekolwiek opinie zapewne nie będzie zmienione.

Art. 168a (uchylenie) – zmiana ta stanowi naruszenie Konstytucji RP stwierdzającej w art. 2, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, a w art. 7, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Te przepisy zakazują sądom, bez względu na treść kodeksu, wykorzystywania dowodów uzyskanych przez organ państwowy w sposób bezprawny. Nawet jeśli przepis zostanie zniesiony, obowiązkiem sądów będzie oddalanie dowodów przeprowadzanych z naruszeniem prawa, tak, jak to miało już miejsce w kilku głośnych procesach.

Stowarzyszenie zmianie się sprzeciwia oraz zauważa, że nawet jej wprowadzenie nie powinno przynieść oczekiwanego skutku w postaci możliwości przeprowadzania przed sądami dowodów uzyskanych przez organa państwowe w wyniku działań bezprawnych.

Rozważać można, czy nie dokonać zmiany tego przepisu przez usunięcie ograniczenia definicji czynu zabronionego do §1 i pozwolić sądom na kontrolowanie pochodzenia dowodu w kontekście całości art. 1 kk. Wówczas w wyjątkowych sytuacjach możliwe byłoby dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu, który co prawda został uzyskany za pomocą czynu zabronionego, jednak o znikomej społecznej szkodliwości, co w porównaniu ze stopniem społecznej szkodliwości przestępstwa inkryminowanego w postępowaniu, w którym dowód ten dopuszczono, wskazuje na celowość jego przeprowadzenia.

Możliwa jest bowiem sytuacja, w której dojdzie do „nieznacznego", formalnego przekroczenia uprawnień (w rozumieniu art. 231 k.k.) przez funkcjonariusza uzyskującego dowód, co aktualnie dyskwalifikuje taki dowód z procesu karnego. Podobnie nie sposób wykluczyć uzyskania dowodu w trakcie okoliczności wyłączającej winę, a jednak obiektywnie bezprawnej, co w obecnym stanie prawnym także czyni dowód „skażonym" i wyłącza go z procesu. Zmiana w kierunku pozostawienia sądom szerszej możliwości kontroli „owoców zatrutego drzewa" w kontekście racjonalności postępowania karnego byłaby bardziej pożądana.

Art. 171 § 2 i art. 213 – Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianom.

Art. 249a i art. 250b oraz art. 156 § 5a-5b – Stowarzyszenie zauważa, że wprowadzona zmiana przemilcza skutki prawne odmowy ujawnienia dowodów przez prokuratora. Odmowa ta powinna automatycznie skutkować nieuwzględnieniem tych dowodów przy orzekaniu o tymczasowym aresztowaniu; odmienna interpretacja byłaby złamaniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Tymczasem projekt pomija tę kwestię.

Art. 254 § 2 –Stowarzyszenie popiera zmianę.

Art. 258 § 2 –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 279 § 4 i art. 280 § 3 –Stowarzyszenie popiera zmiany.

Art. 287 § 2 – proponowane brzmienie przepisu nie niesie za sobą żadnych zmian w praktyce procesu karnego. Dopisano jedynie zdanie: „Przepis ten stosuje się odpowiednio w razie uporczywego niestawiennictwa na wezwanie organu prowadzącego postępowanie, jeżeli zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie, o którym mowa w art. 285 § 2, nie jest wystarczające dla zapewnienia stawiennictwa świadka". Zatem w zasadzie zmiana nie dotyczy biegłego, a świadka.

Tymczasem „uporczywe niestawiennictwo" niczym nie różni się od „uporczywego uchylania się od złożenia zeznania". Dotychczasowe brzmienie przepisu w sposób wystarczający gwarantuje możliwość dyscyplinowania świadka zarówno w sytuacji, gdy uporczywie nie stawia się na wezwanie (co jest w praktyce przypadkiem najczęstszym), jak i w przypadku, gdy świadek stawi się na wezwanie i bezpodstawnie uchyla się od złożenia zeznania.

Art. 293 § 4-6 –co do § 5 Stowarzyszenie sprzeciwia się zmianie, ponieważ umożliwia ono wykonanie postanowienia, które może zostać następnie zaskarżone i uchylone przez sąd. Postanowienie może stanowić tytuł wykonawczy po uprawomocnieniu się. Co do § 4 i 6 Stowarzyszenie nie sprzeciwia się.

Art. 297 § 1 pkt 5, art. 300oraz art. 306 § 1b –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianom.

Postulujemy jednak takie brzmienie przepisu art. 297 §1 pkt 5, jakie funkcjonowało w latach 2007-2010:

„5) zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów dla sądu tak, aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej."

W tym zakresie dostrzegamy potrzebę konsekwencji i spójności wewnątrzkodeksowej. Skoro usuwa się kontradyktoryjność i zasady przeprowadzania dowodów w całości przed sądem, to prokuratura powinna należycie zabezpieczyć dowody w postępowaniu przygotowawczym. Wobec przywrócenia do kodeksu instytucji tzw. „materialnego zwrotu sprawy" nie byłoby wówczas wątpliwości co do definicji „niezbędnego zakresu utrwalenia dowodów dla sądu", który powodował rozbieżności orzecznicze i osłabiał instytucję art. 345 kpk (obecnie proponowanego art. 344a).

Art. 311 –Stowarzyszenie popiera zmianę z uwagi na obecne realia, które nie przemawiają za zaniechaniem utrwalania dowodów uzyskanych podczas postępowania przygotowawczego.

Art. 313 § 3, art. 321, art. 325a § 1, art. 325e i art. 325i, art. 328 § 2, art. 332 i art. 333 § 1 – Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianom.

Art. 334 – Stowarzyszenie proponuje zmianę treści § 1 przez nadanie mu brzmienia:

„Art. 334. § 1. Z aktem oskarżenia przesyła się sądowi akta postępowania przygotowawczego w zakresie zarzutów nim objętych wraz z załącznikami."

Dodanie słów „w zakresie zarzutów im objętych" powinno doprowadzić do zaniechania praktyki, w której prokurator - wyłączając niektóre zarzuty do odrębnego postępowania - zamiast podzielić materiał dowodowy, wydaje zarządzenie polecające skserować całe akta, niezależnie od tego, co z kserowanych materiałów stanowi rzeczywiście dowody w sprawie kierowanej do sądu.

Zasypywanie sądu dziesiątkami tomów zbędnych kserokopii, zwłaszcza w dużych sprawach, jest w ostatnich latach prawdziwą plagą, która utrudnia poważnie zapoznanie się z aktami i znalezienie w nich właściwych dowodów, a przez to utrudnia znacznie postępowanie.

Przepis w proponowanym brzmieniu temu zapobiegnie i usprawni postępowanie sądowe, a prokuratorów zobowiąże do prawidłowego wykonywania czynności, która jest ich obowiązkiem.

Art. 335 i 336 – Stowarzyszenie zauważa, że w treści wprowadzanego art. 335 §1a znajduje się odwołanie do art. 345 kpk, który aktualnie nie obowiązuje i nie jest wprowadzany opiniowaną nowelizacją.

Ponadto Stowarzyszenie optuje za wprowadzeniem wprost w ustawie zapisu, że w przypadku złożenia wniosku w trybie art. 335 §1 i §2 kpk możliwe jest wydanie wyroku nakazowego, w razie zaistnienia przesłanek z art. 502 kpk. Obecnie – w zależności od interpretacji art. 339 §1 pkt 3 i 3a kpk – sądy:

- uznają, że nie ma możliwości wydania wyroku nakazowego i należy skierować sprawę na posiedzenie z udziałem stron;

- wydają wyrok nakazowy jedynie w razie złożenia wniosku wraz z aktem oskarżenia (art. 335 §2 kpk);

- natomiast nigdy nie czynią tego, jeżeli z wnioskiem nie złożono aktu oskarżenia (art. 335 §1 kpk).

Art. 337 –Stowarzyszenia akceptuje zmiany.

Art. 337a i 338 –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianom.

Art. 338a, art. 343a art. 424 § 3, art. 447 § 5, art. 517c § 2 i art. 517d § 2 – Stowarzyszenie akceptuje zniesienie instytucji, która w świetle istnienia art. 387 nie jest potrzebna.

Art. 339 –Stowarzyszenie akceptuje zmiany.

Art. 342 –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianom.

Art. 344a i 344b –Stowarzyszenie popiera zmiany.

Art. 349 –Stowarzyszenie zwraca uwagę, że jeżeli w sprawie karnej występuje wielu oskarżonych, to łatwo jest przewidzieć, że co najmniej kilka pierwszych rozpraw zajmie składanie przez nich wyjaśnień. Ponieważ przy wielu oskarżonych nie sposób przewidzieć, ile czasu to zajmie (i czy wszystkie te rozprawy dojdą do skutku, bo niespodziewana, a usprawiedliwiona nieobecność oskarżonego lub oskarżonych wszelkie plany zniweczy), planowanie w takich sytuacjach postępowania dowodowego przed rozpoczęciem przewodu sądowego jest całkowitą fikcją. Obligatoryjność posiedzenia (aktualnie przyjęta w kodeksie) jest błędem, a często jego odbycie będzie marnowaniem czasu sądu i stron.

To samo dotyczy wprowadzanego § 7.

Art. 351 § 1– przepis art. 351 § 1 jest rażąco błędny. Nie przewiduje sytuacji, w której do wydziału przychodzi nowy sędzia: brzmienie proponowane zabrania utworzenia mu referatu z nowo wpływających spraw. Nie wolno będzie bowiem pomijać wszystkich pozostałych sędziów (nie będą zachodziły po ich stronie przeszkody w postaci choroby lub innej usprawiedliwionej niemożności wykonywania obowiązków służbowych) i przydzielać nowych spraw tylko jednemu sędziemu. Nie jest także jasne, czy w zakresie pojęcia „choroby lub innej usprawiedliwionej niemożności wykonywania obowiązków służbowych" mieści się również urlop wypoczynkowy.

Proponowane rozwiązanie uniemożliwia także reagowanie na dysproporcje obciążenia sędziów spowodowane np. długotrwałymi zwolnieniami, bądź urlopami (w tym macierzyńskimi), kiedy różnice w wielkości referatów nie będą mogły być w żaden sposób niwelowane zarządzeniem przewodniczącego, czy prezesa sądu. W konsekwencji stosowania tego przepisu dojdzie do znacznych perturbacji w pracach wydziałów. Nie będzie także możliwe równomierne obciążenie sędziów sprawami szczególnie skomplikowanymi, wielotomowymi, w sytuacji, w której „pechowo" wypadną one na jednego sędziego kilka razy pod rząd.

Zwracamy uwagę, że praktyka organów ścigania, determinowana obowiązkami statystycznymi, prowadzi do zdecydowanie zwiększonego wpływu z końcem poszczególnych półroczy (przed 30 czerwca i 31 grudnia każdego roku). Zmniejszona wskutek usprawiedliwionej nieobecności w pracy niektórych orzeczników obsada sędziowska (bywa w niewielkich wydziałach, że jest to obsada jednoosobowa) byłaby zobligowana do przejęcia 100% wpływu, równego nieraz 2-3 miesięcznej średniej.

Z tych względów przepis uznajemy za oderwany od praktyki sądowej i potrzeb orzeczników.

Art. 352 –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 353 –Stowarzyszenie popiera zmiany, przy czym postulujemy wprowadzenie rygoru naruszenia terminu 7 dni przez oskarżonego, jak w art. 353 §5.

Art. 354a – Stowarzyszenie akceptuje zmiany jako porządkujące.

Art. 366 § 1, art. 367a, art. 370 § 1-3, art. 376 § 2 i 3 i art. 381 –Stowarzyszenie proponuje przywrócenie możliwości zadania pytania przez członków składu orzekającego w każdym momencie, w szczególnie uzasadnionym wypadku. Taka zmiana – w kontekście przywrócenia zasady inkwizycyjności procesu, a także proponowanej w noweli treści art. 366§1 kpk, jest zdecydowanie potrzebna. Bywa, że krótkie pytanie, zamykające wątek, porządkuje zeznania świadka, czyniąc zbędnym powracanie do danego wątku w późniejszym czasie.

W nawiązaniu do tych zmian Stowarzyszenie postuluje przywrócenie uprzedniego brzmienia art. 386, aby wyeliminować konieczność powielania tych samych pouczeń na różnych etapach procesu.

Art. 387 § 1 –Stowarzyszenie nie widzi celowości zakazania zastosowania art. 387 w sprawach o zabójstwo czy inne przestępstwa zagrożone karą wyższą niż 15 lat pozbawienia wolności.

Art. 387 § 1a –Stowarzyszenie popiera zmianę.

Art. 387 § 4, art. 389, art. 391, art. 393 § 1, art. 393a, art. 394 § 1a (uchylenie) –Stowarzyszenie stoi na stanowisku, że należy pozostawić odczytywanie protokołów w trybie 389, 391, 392 i 393 stronie, która wnioskuje o przeprowadzenie dowodu, a w przypadku dowodu dopuszczonego z urzędu – przez sąd. Co prawda proponowane przepisy (tak jak poprzednio) nie precyzują, kto odczytuje zapisy tychże protokołów, ale powszechnie przyjmowano, że robi to przewodniczący składu.

Art. 396a –Stowarzyszenie akceptuje zmianę.

Art. 402 § 1a –Stowarzyszenie popiera zmianę, zauważając, że poza usprawnieniem postępowania wprowadza ona zasadę, że skutki niestawienia się na rozprawę spadają na strony.

Stowarzyszenie uznaje zmianę za zbędną w kontekście wskazanym w uzasadnieniu projektu. Z uzasadnienia wynika, że projektodawca rozróżnia osoby uprawnione do uczestniczenia w rozprawie od osób, których obecność na rozprawie sąd uznał za obowiązkową. Tymczasem nie ma wątpliwości, że jeżeli sąd uznał uprzednio obecność oskarżonego na rozprawie za obowiązkową, a następnie skorzystał z przepisów art. 376 albo 377 kpk i poprowadził rozprawę pod nieobecność oskarżonego, to tenże oskarżony był uprawniony do udziału w rozprawie (rozumowanie a maiore ad minus). Tym samym wystarczającą jest regulacja z art. 402 §1 zd. 3 kpk w aktualnym brzmieniu (oskarżony prawidłowo wezwany na termin rozprawy jest o niej zawsze prawidłowo zawiadomiony).

Jednocześnie Stowarzyszenie zauważa, że proponowana treść przepisu powoduje jedną niedostrzeżoną przez autora zmianę. Otóż w razie uznania obecności oskarżonego za niezbędną i zarządzenia przerwy na tyle krótkiej, że nie będzie możliwe wezwanie oskarżonego na termin rozprawy poprzez operatora pocztowego, możliwe będzie zastosowanie art. 376 §1 kpk, a więc zarządzenie zatrzymania i doprowadzenia oskarżonego. Stowarzyszenie uznaje taką zmianę za korzystną – sąd będzie mógł zrezygnować z wzywania oskarżonego na rozprawę przez pocztę (mając na względzie np. uprzednie wielokrotne nieskuteczne wezwania, czy postawę skazanego lekceważącą postępowanie sądowe) – i od razu zastosować środek przymusu.

Art. 404a (uchylenie), art. 413 § 2 pkt 2, art. 418a, art. 425 § 2 –Stowarzyszenie akceptuje zmiany.

Art. 427 § 1 i 2oraz art. 433 § 1 i art. 434 § 1 –Stowarzyszenie sprzeciwia się zmianom. Zwiększenie wymogów co do wszystkich środków odwoławczych o postawienie zarzutu było decyzją celową i uzasadnioną. Odstąpienie od tego wymogu wobec stron działających bez pełnomocnika nie znajduje uzasadnienia.

Art. 427 § 4 i 5 (uchylenie) –Stowarzyszenie sprzeciwia się uchyleniu przepisów. Art. 427 § 4 powinien pozostać w kodeksie w brzmieniu: „W środku odwoławczym nie można podnosić zarzutu nieprzeprowadzenia przez sąd określonego dowodu, jeżeli strona nie składała w tym zakresie wniosku dowodowego, chyba że w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji strona nie miała wiedzy o istnieniu takiego dowodu, a także zarzutu przeprowadzenia dowodu pomimo braku wniosku strony w tym przedmiocie oraz zarzutu przeprowadzenia dowodu poza zakresem tezy dowodowej.". Natomiast § 5 powinien pozostać bez zmiany. Zakaz zarzucania sądowi nieprzeprowadzenia czynności, o którą strona nie wnosiła, powinien pozostać w kodeksie, gdyż stawianie takich zarzutów jest nielojalnością procesową strony, i to taką, która w praktyce miewała miejsce przed 1 lipca 2015 r. Utrudniało to i przedłużało postępowanie. Zmiana pogorszy sprawność postępowania.

Art. 434 § 2 – Stowarzyszenie akceptuje zmianę.

Art. 439 w § 1 pkt 2 – Stowarzyszenie stanowczo sprzeciwia się zmianie, zwłaszcza w kontekście proponowanej zmiany art. 353 §1 kpk. W praktyce istnieją sytuacje, w których konieczne jest odstąpienie od kolejności wyznaczania sędziego (jak np. potrzeba równomiernego rozłożenia spraw wielotomowych, skomplikowanych, wieloosobowych itp.). W razie przyjęcia proponowanego brzmienia przepisu każda taka sytuacja stanie się zarzutem apelacyjnym i sąd II instancji w pierwszym rzędzie będzie musiał badać zasadność odstąpienia od kolejności wyznaczania sędziego (obciążenie poszczególnych sędziów, sytuację w wydziale, kryterium „zasadności" i „niezbędności" itd.).

Art. 440 –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 444 –Stowarzyszenie nie popiera zmiany.

Art. 446, art. 447 § 3, art. 448 § 2 –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianom.

Art. 449a § 1 – Stowarzyszenie popiera zmianę.

Art. 452 § 2, art. 461 § 1, art. 464 – Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianom.

Art. 502 - W zakresie art. 502 kpk Stowarzyszenie zdecydowanie popiera proponowane zmiany, które częściowo stanowią usunięcie błędu legislacyjnego uprzedniej zmiany. Jedynie w zakresie przepisu art. 502 §3 kpk zauważamy, że przepis nie jest jasny – nie wiadomo, czy stanowi on samodzielną przesłankę do odstąpienia od orzeczenia kary i poprzestania na samoistnym środku karnym/kompensacyjnym/przepadku, czy też „warunki orzeczenia tylko tego środka" należy rozpatrywać w kontekście stosowanych przepisów części ogólnej kodeksu karnego.

Art. 517h § 1 –w kontekście obowiązywania art. 422 § 1 zmiana może zostać wprowadzona.

Art. 523 § 1 – w ocenie Stowarzyszenia zmiana nie jest uzasadniona.

Art. 524 § 3, art. 538 § 1 – Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianom.

Rozdział 55a (w całości) –Stowarzyszenie w pełni popiera zmianę jako mogącą ograniczyć zjawisko nadmiernego, zbędnego uchylania wyroków, prowadzące do ponownego wydawania wyroków tej samej treści i przewlekłości postępowań.

Art. 542 § 5 –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Rozdział 58 (w całości) –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianom.

Art. 611u § 1, art. 632, art. 632ai art. 672 –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianom.

Art. 18 ust. 3 ustawy o Trybunale Stanu– zmiana słuszna, o charakterze porządkującym.

Kodeks karny.

Art. 34 –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 37b –Stowarzyszenie popiera zmianę, bez niej przepis jest nieracjonalny.

Art. 41 § 1a –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 59a i art. 60a – Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianom, możliwość orzekania różnych sankcji bez tych przepisów jest wystarczająca.

Art. 67 § 3 –Stowarzyszenie dostrzega, że przepis jest nieprawidłowo sformułowany (brakuje prawdopodobnie ostatniego zdania). Ponadto Stowarzyszenie optuje za wprowadzeniem fakultatywnej możliwości orzekania środka kompensacyjnego, bowiem w praktyce istnieją sytuację, w których dochodzi do warunkowego umorzenia postępowania w sytuacjach, w których szkoda na dzień wyrokowania nie istnieje (nie jest znamieniem występku, bądź – co częstsze – została już naprawiona). Prowadzi to do „sztucznego" zamieszczania w wyroku warunkowo umarzającym obowiązku naprawienia szkody (np. w kwocie 100 zł), aby uczynić zadość przepisowi art. 67 §3 kk (zwłaszcza, że z treści wyroku nie wynika przecież, czy szkoda została naprawiona, co skutkuje często wnioskami stron – w tym zwłaszcza Prokuratora – o uzasadnienie, z uwagi na pominięcie naprawienia szkody, a następnie po lekturze uzasadnienia, w którym wskazano, że szkoda nie istnieje, odstąpieniem od apelacji).

Art. 75a § 2 –Stowarzyszenie popiera zmianę, jako że czyni ona zarządzenie wykonania kary realną sankcją, a nie złagodzeniem kary.

Art. 76§ 1 i 1a –w ocenie Stowarzyszenia zmiana nic nie wnosi.

Art. 76 § 2 –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 85 – Stowarzyszenie postuluje przeprowadzenie szerszej analizy zasadności utrzymywania kary łącznej w takim zakresie, jak jest to obecnie zapisane, a także proponowane. Dodatkowo wskazujemy, że przepisy w tym zakresie są skonstruowane w sposób wysoce niejasny, powodujący trudności i rozbieżności interpretacyjne.

Art. 85 §3 i 3a– Stowarzyszenie popiera zmianę.

Art. 233§ 1 –Stowarzyszenie popiera zmianę, jako że na tle standardów światowych i europejskich składanie fałszywych zeznań jest w Polsce przestępstwem niedocenianym i zbyt łagodnie traktowanym, co sprawia, że niekiedy ryzyko złożenia fałszywych zeznań jest opłacalne (gdy np. sprawca „ratuje" oskarżonego, któremu grozi znaczna kara, a sam ryzykuje karą niewielką). W zestawieniu z tą zmianą należy uchylić art. 29 ust. 1-4 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów(tzw. ustawy lustracyjnej), gdyż stają się one zbędne: zmienić w niej trzeba odpowiednio art. 29 ust. 5.

Art. 233 § 1a i 3 –Stowarzyszenie stwierdza rażący błąd w treści tego przepisu. Przy prawidłowym jego sformułowaniu powinien on zawierać zwrot „Odpowiedzialności podlega także ten, kto...". W przeciwnym razie przepis ten wykluczy stosowanie art. 233 § 1 do osób innych niż wymienione w art. 233 § 1a – określi, że na podstawie art. 233 § 1 odpowiadać mogą tylko osoby wymienione w § 1a. W kontekście tego faktu należy przepisy § 1a i 3 sformułować inaczej, co nie zmierza do zmiany ich merytorycznej treści.

Art. 233 § 4i art. 323 § 1 –Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianom.

Kodeks karny wykonawczy.

Stowarzyszenie akceptuje wszystkie proponowane zmiany i żadnej z nich się nie sprzeciwia.

Kodeks karny skarbowy.

Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianom.

Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia

Art. 8- Stowarzyszenie popiera zmianę. Postępowanie mediacyjne w postępowaniu wykroczeniowym jest zbędne z uwagi na kategorię spraw i możliwość pojednania przed sądem.

Art. 37 § 1, 38§1 i 39§1–Stowarzyszenie popiera zmianę.

Na marginesie zauważamy, że postępowanie w sprawach o wykroczenia wymaga głębszej reformy. Dotyczy wszak czynów zabronionych popełnianych najczęściej, a przez to stanowiących olbrzymi procent spraw wpływających do sądów karnych. Nie trzeba dodawać, że w ich rozpoznawanie angażowani są sędziowie, częstokroć z wieloletnim doświadczeniem. Jako podstawowy postulat należy wysunąć wobec tego zatrzymanie przynajmniej części z nich przed bramami sądów.

Art. 74 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – Stowarzyszenie nie sprzeciwia się zmianie.

Art. 175b Prawa o ustroju sądów powszechnych –Stowarzyszenia sprzeciwia się zmianie, albowiem daje ona Ministrowi Sprawiedliwości pełny dostęp do danych osobowych, które nie są mu niezbędne do wykonywania zadań jako organowi władzy wykonawczej i które zostały powierzone władzy sądowniczej, a nie władzy wykonawczej. Jest to ponowienie przepisu, który upadł w związku z zakwestionowaniem zmiany Prawa o ustroju sądów powszechnych wprowadzanej w roku 2015 przez Trybunał Konstytucyjny. Stowarzyszenie zmianie tej się sprzeciwiało i stanowisko to konsekwentnie podtrzymuje.

Przepisy przejściowe.

Stowarzyszenie nie ma uwag.

 

Prace nad projektem określanym jako odwrót od reformy z lipca 2015 r., toczą się obecnie w Sejmie (druk nr 218).

- W sprawie tego projektu ustawy nie zwrócono się do nas o opinię - nie uczyniło tego ani ministerstwo sprawiedliwości, ani Rada Ministrów. Dopiero po przyjęciu projektu zmiany ustawy przez Radę Ministrów, z ministerstwa sprawiedliwości przesłano nam projekt ustawy, który zresztą był w tym czasie już ogłoszony na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacyjnego - informuje w swoim komunikacie "Iustitia".

Pozostało 98% artykułu
ZUS
ZUS przekazał ważne informacje na temat rozliczenia składki zdrowotnej
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Prawo karne
NIK zawiadamia prokuraturę o próbie usunięcia przemocą Mariana Banasia
Aplikacje i egzaminy
Znów mniej chętnych na prawnicze egzaminy zawodowe
Prawnicy
Prokurator Ewa Wrzosek: Nie popełniłam żadnego przestępstwa
Prawnicy
Rzecznik dyscyplinarny adwokatów przegrał w sprawie zgubionego pendrive'a