Postanowienia, których do sądów administracyjnych nie zaskarży prokurator

Postanowienie o przywróceniu terminu na wniesienie odwołania nie podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego.

Przypomniał o tym Naczelny Sąd Administracyjny, uchylając postanowieniem z 27 stycznia 2017 r. 15 wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 29 stycznia 2015 r. (sygn. od II SA/Wr 858/14 do II SA/Wr 872/14).

Źródło sporu

Genezą rozpatrywanego przez NSA problemu było 15 wydanych w 2011 r. decyzji wójta gminy Jeżów Sudecki ustalających rolniczej spółdzielni produkcyjnej opłatę planistyczną z tytułu wzrostu wartości gruntów.

Następnie w październiku 2011 r. spółdzielnia i gmina zawarły porozumienie, w którym ustaliły, że rozliczenie tych opłat nastąpi w formie potrącenia wzajemnych należności, gdy gmina odkupi od spółdzielni część gruntów pod drogę. W postanowieniu tym spółdzielnia zobowiązała się, że decyzji ustalających opłaty nie będzie kwestionować.

Do realizacji porozumienia nie doszło (nie zgodziła się na nie rada gminy), o czym spółdzielnia została przez wójta powiadomiona 23 kwietnia 2014 r. Uznając, że jest to data, w której ustała przeszkoda na wniesienie odwołania, wystąpiła do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Jeleniej Górze o przywrócenie terminu na jego wniesienie.

SKO wydało postanowienie dla spółdzielni korzystne, które do WSA we Wrocławiu zaskarżył prokurator. Wskazał m.in., że zawarte pomiędzy gminą a spółdzielnią porozumienie nie mogło być uznane za przeszkodę do wniesienia odwołania w rozumieniu art. 58 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego, ponieważ spółdzielnia umową cywilnoprawną nie mogła się skutecznie zobowiązać do niewnoszenia odwołania od decyzji administracyjnej. W ocenie prokuratora takie postanowienia umowy są bowiem nieważne.

WSA skargi prokuratora oddalił, wskazując, że istnienie w obrocie prawnym porozumienia spółdzielni z gminą powoduje, że spółdzielnia uchybiła terminowi na wniesienie odwołania nie z własnej winy.

Zaskarżalne albo nie

– O tym, jakie postanowienia podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego, mówi art. 3 § 2 pkt 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: ppsa) – wyjaśniał Zdzisław Kostka, sędzia NSA.

Zgodnie z tym przepisem kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie, albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty.

– Postanowienie przywracające termin na wniesienie odwołania do żadnej z wymienionych w tym przepisie kategorii nie należy – mówił sędzia Kostka. – Ani nie przysługuje na nie zażalenie, ani nie rozstrzyga sprawy co do istoty, ani nie jest postanowieniem kończącym postępowanie, bo dopiero jego wydanie umożliwia właśnie dalszy bieg sprawy – wskazywał. I wyjaśniał, że inaczej jest w sytuacji, w której organ wyda postanowienie odmawiające przywrócenia terminu. – Na takie postanowienie będzie przysługiwała skarga do sądu administracyjnego, a to dlatego, że jego wydanie kończy postępowanie w sprawie – tłumaczył.

A skoro skarga na postanowienie o przywróceniu terminu na wniesienie odwołania jest niedopuszczalna (nie może jej wnieść także prokurator na podstawie art. 8 ppsa), to skargi prokuratora okręgowego w Jeleniej Górze powinny zostać odrzucone przez sąd I instancji

Ponieważ WSA we Wrocławiu tego nie uczynił, a sprawę rozpatrzył merytorycznie, NSA musiał błąd ten naprawić, wydając postanowienie na podstawie art. 189 ppsa. Stanowi on, że jeżeli skarga podlegała odrzuceniu albo istniały podstawy do umorzenia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem uchyla wydane w sprawie orzeczenie oraz odrzuca skargę lub umarza postępowanie.

Obrona przed bezprawnością

NSA wyjaśnił także, w jaki sposób można się bronić przed bezprawnie wydanym postanowieniem przywracającym termin na wniesienie odwołania.

– Podzielam pogląd wyrażony przez NSA w sprawie z 4 lipca 2013 r. (sygn. II OSK 579/12), w którym sąd przyjął, że na mocy art. 135 ppsa sąd administracyjny może niezaskarżalne postanowienie skontrolować, o ile w skardze na decyzję ostateczną zostaną podniesione stosowne zarzuty, że ta została wydana na skutek wydania bezprawnego postanowienia – wyjaśniał sędzia Kostka.

Na gruncie rozpatrywanych spraw oznacza to, że po rozstrzygnięciu (w postępowaniu odwoławczym wszczętym na skutek przywrócenia terminu) spraw przez SKO w Jeleniej Górze prokurator będzie mógł je zaskarżyć, podnosząc zarzut, że zostały wydane na skutek wadliwego przywrócenia terminu. Wówczas rozpatrujący skargi sąd będzie musiał się odnieść do wszystkich podnoszonych przez prokuratora zarzutów.

sygnatury akt: od II OSK 1121/15 do II OSK 1135/15

masz pytanie, wyślij e-mail do autora: m.cyrankiewicz@rp.pl