Podczas kanadyjskiego Święta Dziękczynienia miałem możliwość wymiany poglądów w szerszym gronie z kolegami adwokatami z prowincji Quebec. Jak jeden mąż twierdzili, że ilość spraw, które mają, jest z roku na rok mniejsza. Całkiem poważnie kilku rozważa wyjście z zawodu. W Kanadzie nie ma radców prawnych, a praktycznie każdy mający skończone studia prawnicze, plus roczny kurs – aplikacja i sześć miesięcy u adwokata – jest wpisany na listę adwokacką, mimo że nie pracuje w wyuczonym fachu.
Zastanawialiśmy się, dlaczego tak się dzieje i doszliśmy do wniosku, że klientów zabiera nam rząd! Wprowadza coraz lepsze prawo, bardziej przejrzyste, zrozumiałe dla przeciętnego obywatela, a co za tym idzie, coraz mniej jest porad i coraz mniej procesów. Mało tego, rozwody, które przez całą moją karierę adwokacką były dla wielu podstawowym źródłem dochodu, coraz częściej nie wymagają w ogóle ingerencji prawnika, a wszystko, co potrzeba, by się rozwieść, można znaleźć na rządowej stronie internetowej. Ostatnie takie chude lata dla prawników były w mojej prowincji w latach 80. ubiegłego stulecia.
Różnice porażają
Porównując ilość spraw rozpatrywanych przez sądy w Polsce z ilością spraw sądowych w Kanadzie, trudno znaleźć logiczne wytłumaczenie różnic. Do polskich sądów rocznie wpływa około 15 mln spraw. W Kanadzie, w której ludności jest mniej więcej tyle samo, rocznie znajduje się na różnym etapie załatwiania około 3 mln spraw, włączając w to sprawy karne za jazdę pod wpływem alkoholu lub narkotyków. Biorąc nawet pod uwagę inne okresy statystyczne i metody zbierania danych, różnica jest porażająca.
Dodatkowo, w ostatnich latach ilość spraw w sądach kanadyjskich spada. W mojej prowincji, która z wielu względów traci biznes na rzecz innych, jest to dla nas dodatkowo dotkliwe. Bywało, że jedna, dwie sprawy potrafiły utrzymać wielkie biura adwokackie na przyzwoitym poziomie zarobków przez lata. Dzisiaj poważnych spraw biznesowych jest coraz mniej, a konkurencja wzrasta. Zauważyłem też, z przykrością, że wielu adwokatów nie konkuruje ceną swoich usług i ich jakością, tylko przewlekaniem procesów. Nazywa się to u nas „dojenie klientów" (milking clients). Nie raz i nie dwa adwokaci byli zawieszani za czynności, które nie miały żadnego celu, prócz dążenia do podwyższenia swojego honorarium. Izba adwokacka jest w takich przypadkach bezwzględna i zawiesza adwokatów w prawie wykonywania zawodu na wiele lat.
Czytam natomiast, że ilość adwokatów i radców prawnych w Polsce tak rośnie, jakby jutrzejszego dnia miało nie być. Mając na uwadze przyzwyczajenia do korzystania z usług prawników – bardzo różne w Polsce i w Kanadzie, nie wróżę bonanzy dla młodych i gniewnych prawników w Polsce. W Kanadzie do adwokata idzie się przed powstaniem problemu. W Polsce najpierw próbuje się załatwić samemu, a jak już jest za późno, dopiero szuka się prawnika. Sam byłem świadkiem, jak polscy adwokaci dostali projekt umowy na sto stron, przygotowany przez zagraniczną firmę adwokacką działającą w Polsce. Projekt ten wzbudził w kancelarii powszechny śmiech. Śmiech ustaje, gdy się okazuje, że w umowie przewidziano praktycznie każdą sytuację, do jakiej może dojść, i dokładny zapis niepozwalający na dwuznaczności w interpretacji. Dlatego sąd staje się często zbędny, bo wszystko jest jasne.
