Reforma sądownictwa: redukcja wydziałów upadłościowych a negatywne konsekwencje dla konsumentów

Reforma sądownictwa polegająca na redukcji wydziałów upadłościowych jest mało zrozumiałym posunięciem i może mieć negatywne konsekwencje dla konsumentów – pisze profesor Joanna Kruczalak-Jankowska.

Aktualizacja: 31.01.2016 10:37 Publikacja: 30.01.2016 11:00

Reforma sądownictwa: redukcja wydziałów upadłościowych a negatywne konsekwencje dla konsumentów

Foto: 123RF

Taka obawa pojawia się niestety w związku z reorganizacją sądów wprowadzoną od 1 stycznia przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Jak czytamy na stronie internetowej MS, rozporządzeniem z 18 grudnia 2015 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie przekazania niektórym sądom okręgowym i sądom rejonowym rozpoznawania spraw gospodarczych z obszaru właściwości innych sądów okręgowych i sądów rejonowych (DzU z 24 grudnia 2015 r., poz. 2185) wprowadzono zmiany właściwości sądów upadłościowych.

Likwidacja wydziałów

Tym samym sprawy upadłości konsumenckiej, które do 31 grudnia 2015 r. były we właściwości sądów rejonowych w Łomży, Ostrołęce i Suwałkach, znajdą się we właściwości Sądu Rejonowego w Białymstoku; - Sądu Rejonowego w Słupsku – we właściwości Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku; Sądu Rejonowego we Włocławku – we właściwości Sądu Rejonowego w Toruniu; sądów rejonowych w Nowym Sączu i w Tarnowie – we właściwości Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia; sądów rejonowych w Siedlcach i Zamościu – we właściwości Sądu Rejonowego Lublin- -Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku; Sądu Rejonowego w Sieradzu – we właściwości Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi; Sądu Rejonowego w Koninie – we właściwości Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu; sądów rejonowych w Krośnie, Przemyślu oraz Tarnobrzegu – we właściwości Sądu Rejonowego w Rzeszowie.

W efekcie tej decyzji zlikwidowano ponad jedną trzecią wydziałów upadłościowych działających dotychczas w Polsce. Takie działanie może wywołać zdziwienie, zwłaszcza wobec narastającej od początku 2015 r. liczby spraw dotyczących upadłości konsumenckiej, a także prognozowanego wzrostu postępowań restrukturyzacyjnych.

Liczba upadłości konsumenckich stale wzrasta, m.in. w związku z wejściem od początku 2015 r. w życie kompleksowej reformy tzw. upadłości konsumenckiej, o której wielokrotnie pisano na łamach „Rzeczpospolitej". Celem reformy było zapewnienie niewypłacalnym konsumentom realnej możliwości oddłużenia, tzw. nowego startu, poprzez przyśpieszenie i uproszczenie postępowania upadłościowego wszczynanego na wniosek niewypłacalnego dłużnika. Jak wiadomo, pierwotna regulacja upadłości konsumenckiej wprowadzona do ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze w 2009 r., okazała się zbyt restrykcyjna, w związku z czym liczba upadłości konsumenckich ogłoszonych w Polsce w latach 2009–2015 wyniosła 120, pomimo że w tym samym czasie zgłoszono ponad 2500 wniosków. Po wprowadzeniu reformy sytuacja uległa radykalnej zmianie, gdyż już w pierwszej połowie 2015 r. otwarto ok. 700 postępowań upadłościowych. Co prawda, jak podaje na swojej stronie internetowej grupa Coface, zgodnie z wyliczeniami Centrum Analiz Ekonomicznych CenEA zapowiadane wprowadzenie programu Rodzina 500+ i podniesienie kwoty wolnej od podatku będzie oznaczać poprawę sytuacji materialnej 95 proc. gospodarstw domowych, można mieć jednak wątpliwość, czy ta optymistyczna prognoza obejmie również ludzi starszych i samotnych, którzy także znajdują się w grupie niewypłacalnych konsumentów. Trzeba mieć na uwadze, że ok. 45 proc. postępowań upadłościowych konsumenckich ogłoszono w stosunku do osób w przedziale wiekowym od 50. do 86. roku życia.

Pytania bez odpowiedzi

O ile zatem polegająca na redukcji wydziałów upadłościowych reforma sądownictwa może nie mieć znaczenia dla przedsiębiorców ogłaszających upadłość, o tyle dla konsumenta podróż np. ze Słupska i okolic (gdzie wydział upadłościowy zlikwidowano) do Gdańska lub z Tarnowa czy Nowego Sącza i okolic (także wydziały zlikwidowane) do Krakowa może się okazać dodatkowym wyzwaniem.

W trakcie prac nad nową ustawą – Prawo restrukturyzacyjne (weszła w życie 1 stycznia 2016 r.) proponowano zmianę właściwości sądów upadłościowych z rejonowych na okręgowe, uzasadniając to stopniem skomplikowania postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Propozycja ta jednak upadła właśnie ze względu na interes konsumentów. Argumentowano bowiem, że konsumenci mieliby zbyt utrudniony dostęp do sądu.

Czemu zatem ma służyć przeprowadzona restrukturyzacja sądów, polegająca m.in. na likwidacji wydziałów upadłościowych? Czy rzeczywiście wynikała z realnej potrzeby usprawnienia działalności sądów? Czy celem było uzyskanie oszczędności poprzez m.in. ograniczenie ilości wszczynanych upadłości konsumenckich, zwłaszcza że od 2015 r. koszty takiego postępowania, gdy majątek niewypłacalnego konsumenta nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania, tymczasowo lub ostatecznie pokrywa Skarb Państwa?

Zmarnowany potencjał

Czy Ministerstwo Sprawiedliwości, podejmując taką decyzję, rozważyło, że nowe prawo restrukturyzacyjne, zgodnie z intencją ustawodawcy, powinno upowszechnić i ułatwić procesy restrukturyzacyjne polskich przedsiębiorstw, a tym samym ich liczba może systematycznie wzrastać? Wreszcie problem ostatni: co się stało z sędziami upadłościowymi orzekającymi w zlikwidowanych wydziałach? Sędziowie ci w Polsce to wąska grupa specjalistów, od których wymaga się nie tylko wiedzy prawniczej, ale także wiedzy ekonomicznej o efektywnym funkcjonowaniu przedsiębiorstw na rynku. Czy nie szkoda ich szerokiej wiedzy i wysokich kwalifikacji nabytych przez lata praktyki orzeczniczej na orzekanie w innych wydziałach sądów rejonowych?

Autorka jest kierownikiem Katedry Prawa Handlowego i Prawa Prywatnego Międzynarodowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego

Taka obawa pojawia się niestety w związku z reorganizacją sądów wprowadzoną od 1 stycznia przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Jak czytamy na stronie internetowej MS, rozporządzeniem z 18 grudnia 2015 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie przekazania niektórym sądom okręgowym i sądom rejonowym rozpoznawania spraw gospodarczych z obszaru właściwości innych sądów okręgowych i sądów rejonowych (DzU z 24 grudnia 2015 r., poz. 2185) wprowadzono zmiany właściwości sądów upadłościowych.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Opinie Prawne
Ewa Łętowska: Złudzenie konstytucjonalisty
Opinie Prawne
Robert Gwiazdowski: Podsłuchy praworządne. Jak podsłuchuje PO, to już jest OK
Opinie Prawne
Antoni Bojańczyk: Dobra i zła polityczność sędziego
Opinie Prawne
Tomasz Pietryga: Likwidacja CBA nie może być kolejnym nieprzemyślanym eksperymentem
Opinie Prawne
Marek Isański: Organ praworządnego państwa czy(li) oszust?