Oczekiwanym i potrzebnym wyrokiem zamknął rok 2014 Trybunał Konstytucyjny. Zdecydował o uboju rytualnym prosto, boć przypominają „Instytucje justyniańskie": simplicitas legibus amica – prostota przyjaciółką ustaw. Zwłaszcza w prawie ustrojowym. Zdaniem Trybunału ustawowy zakaz zabijania zwierząt w rzeźni według szczególnych metod wymaganych przez obrzędy religijne jest niezgodny z konstytucją, która gwarantuje wolność religijną. I zapewnia ją każdemu obywatelowi. Kropka. Pewnie, że racje przemawiające za ochroną zwierząt są poważne, ale w ustawie zasadniczej można ją wywodzić co najwyżej z godności człowieka lub ochrony środowiska. To za mało dla ustawowego ograniczenia wolności religijnej ze względu na moralność czy porządek publiczny.
Po wysłuchaniu uzasadnienia wyroku przyszedł mi na myśl reskrypt ulubionego cesarza – Antonina Piusa (138–161), wydany przed 155 rokiem po Chr. Pozwalał tylko Żydom na obrzezanie swych synów. Ludzie innej religii mieli za obrzezanie być karani jak za kastrację. Tej zaś surowo zakazał poprzednik – Hadrian (117–138). I niewykluczone, że rozumiał przez nią także obrzezanie. Znamy jeden przekaz mówiący, iż wielkie żydowskie powstanie przeciw Rzymianom wybuchło pod koniec jego panowania z powodu cesarskiego zakazu obrzezania.
Wiele ludów i religii Wschodu praktykowało obrzezanie, ale nigdzie poza judaizmem nie miało tak zasadniczo religijnego i powszechnego charakteru. Abraham wyraził swe przymierze z Bogiem poprzez fizyczny znak na męskim ciele. Wcześniej, bo od IV tysiąclecia przed Chr., musieli być obrzezani kapłani egipscy; świeccy mogli. Papirusowe dokumenty praktyki wskazują, że reskrypt Antonina Piusa zakaz rozciągał w Egipcie na tych drugich. Pierwszych obejmował wyjątkiem, choć wymagano za każdym razem specjalnej zgody najwyższego kapłana.
Rzymianie najwyraźniej nie byli w stanie tolerować zabierania się z ostrymi narzędziami do genitaliów. Karę za kastrację Hadrian zaczerpnął ze starej ustawy korneliańskiej przeciw trucicielom i sztyletowcom – wygnanie z konfiskatą połowy majątku, a dla niewolników śmierć. Podlegał karze, kto sam kastrował, zlecający zabieg, lekarz, który zlecenie wykonał, a nawet ten, kto dobrowolnie zaoferował się do kastracji. Podobnie było z obrzezaniem, dlatego wyjątek religijny zyskał zasadnicze znaczenie. Judaizm był uznaną religią w imperium, a o koncesjach na rzecz żydowskiego prawa w Palestynie pod rzymską okupacją słyszał niemal każdy.
Dlaczego reskrypt Antonina Piusa? Turecki chłopiec trafił do szpitala w związku z komplikacjami, jakie wystąpiły podczas obrzezywania. Praworządna niemiecka placówka medyczna zawiadomiła właściwe organy, co w czerwcu 2012 roku skończyło się wyrokiem sądu krajowego w Kolonii. Uznał obrzezanie niepełnoletnich dokonywane z powodów religijnych za karalne uszkodzenie ciała. Niespełna miesiąc później dyskusja uczonych w Innsbrucku, której się przysłuchiwałem, prowadziła do wniosku, że obrzezanie chłopców zdaje się sprzeczne z międzynarodową ochroną praw dziecka jako nieodwracalne okaleczenie cielesne dokonane bez świadomej i uprawnionej zgody. Czy podobne głosy nie przebiją się w Polsce?
