Program "Za życiem": Realna pomoc czy wizerunkowy zabieg

Dodatkowe świadczenie jednorazowe w wysokości 4 tys. złotych – na tym opiera się pomysł rządu na pomoc dla matek i rodzin, w których urodzą się dzieci, u których w okresie prenatalnym lub przy porodzie stwierdzono ciężką, zagrażającą życiu niepełnosprawność. Rząd zapowiada także przedstawienie do końca roku programu kompleksowego biorącego pod uwagę wszystkie aspekty opieki zdrowotnej i socjalnej dla rodzin z niepełnosprawnymi dziećmi.

Na pierwszy rzut oka trudno z taką ideą polemizować. Rację mają posłowie PiS i ministrowie pracujący nad zmianami, mówiąc, że „lepiej dać 4 tys., niż nie dać". Dlaczego więc ten pomysł budzi tak wiele wątpliwości i emocji?

1. Wąska grupa objętych pomocą. Podczas czwartkowego posiedzenia Komisji Polityki Społecznej i Rodziny zwróciła na to uwagę przedstawicielka Centrum Badań nad Niepełnosprawnością i reprezentanci organizacji pozarządowych.

Jeżeli pomocą mają być objęte rodziny i dzieci, u których stwierdzono ciężką niepełnosprawność w okresie prenatalnym i okołoporodowym, to oznacza, że nie otrzymają jej dzieci, u których wady pojawiły się parę tygodni po urodzeniu. Nie otrzyma jej też matka, która zgłosiła się do lekarza później niż w dziesiątym tygodniu ciąży.

Nie wiadomo dokładnie, jakie rodzaje niepełnosprawności mogą być objęte pomocą, ponieważ określenia „ciężkie" czy „nieuleczalne" nie są precyzyjne. U dzieci nie stopniuje się bowiem upośledzeń, a przecież w samym tylko zespole Downa różnica w stopniu niepełnosprawności może być niezwykle szeroka.

Przedstawiciel Polskiego Związku Głuchych, pytał np. o dzieci, u których stwierdza się po urodzeniu nieuleczalną głuchotę. Czy im 4 tys. zł będzie przysługiwać? A co z dziećmi rodzącymi się np. z cukrzycą? A z tymi, które są chore onkologicznie?

Osobna kwestia, to ci, którzy nie otrzymają świadczenia, bo ich dzieci urodziły się kilka tygodni za wcześnie. Przedstawiciel Ministerstwa Rodziny wyjaśniał, że pomoc dotyczy dzieci urodzonych po 1 stycznia 2017 roku. A co z tymi, które urodziły się w końcu grudnia 2016, a wada ujawniła się np. 2 stycznia?

Pytań i wątpliwości może tu pojawić się bardzo wiele. Ale najważniejsze jest jedno: to swoiste „koło ratunkowe", by było skuteczne, by przekonało matki – jak mówił w Sejmie wiceminister zdrowia Jarosław Pinkas – że stoi za nimi silne państwo, musi mieć jasne kryteria i precyzyjne mechanizmy przyznawania. Inaczej spowoduje jedynie poczucie krzywdy i niesprawiedliwego różnicowania rodzin i ich dzieci.

2. Sposób wprowadzania ustawy w życie. Wiceminister Pinkas zapewniał, że ustawa wprowadzana jest „z dobrego serca", a nie za względu na potrzeby public relations. – Kto szybko daje, ten dwa razy daje – deklarował.

Ale to nie tłumaczy, dlaczego projekt określono jako nadzwyczajny, odbierając opozycji szansę na spokojne jego przeczytanie. Może chodziło także o ominięcie etapu konsultacji społecznych? Jeśli serce posłów i ministrów oraz pośpiech były tak ważne, można było taką ustawę zgłosić już rok temu. Co było więc ostatecznym impulsem do przedstawienia jej teraz? Nie ma raczej wątpliwości, że spór aborcyjny, w którym PiS próbuje odrabiać straty, stosując wypróbowaną broń, czyli ofertę wsparcia socjalnego.

Być może chodzi o błyskawiczne spełnienie dyspozycji politycznej prezesa Kaczyńskiego, który potrzebuje argumentów ocieplających wizerunek PiS w aborcyjnej debacie.