Rumun, Relu Adrian Coman oraz Amerykanin Robert Clabourn Hamilton wspólnie zamieszkiwali przez cztery lata w USA, po czym w 2010 r. zawarli związek małżeński w Brukseli. W grudniu 2012 r. Coman i jego małżonek zwrócili się do rumuńskich organów o wydanie im dokumentów umożliwiających Comanowi podjęcie pracy i stały pobyt wraz z małżonkiem w Rumunii. W uzasadnieniu wniosku oparli się na dyrektywie w sprawie wykonywania prawa do swobodnego przemieszczania się, która zezwala współmałżonkowi obywatela Unii, który skorzystał z tej swobody, do dołączenia do niego w państwie członkowskim, w którym ów obywatel przebywa.
Organy rumuńskie odmówiły jednak wydania zezwolenia na pobyt. Argumentowały, że nie może on w Rumunii zostać uznany za „współmałżonka" obywatela Unii, gdyż miejscowe prawo nie uznaje małżeństw jednopłciowych.
Sąd Konstytucyjny zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości UE o rozstrzygnięcie, czy Hamiltonowi, jako współmałżonkowi obywatela Unii, który skorzystał ze swobody przemieszczania się, przysługuje prawo stałego pobytu w Rumunii.
W opublikowanej w czwartek opinii rzecznik generalny Melchior Wathelet stwierdził, że opisywany problem prawny nie dotyczy legalizacji małżeństwa zawartego przez osoby tej samej płci, ale swobody przemieszczania się obywatela Unii. Tymczasem, chociaż państwa członkowskie mają prawo decydowania, czy chcą dopuścić możliwość zawierania małżeństw przez osoby tej samej płci w swoim porządku prawnym, to muszą one przestrzegać swoich zobowiązań wynikających ze swobody przemieszczania się obywateli Unii.
Rzecznik generalny stwierdził, że dyrektywa nie zawiera żadnego odesłania do prawa państw członkowskich w celu ustalenia statusu „współmałżonka", wobec czego pojęciu temu należy nadać w całej Unii autonomiczną i jednolitą wykładnię. Rzecznik generalny podkreślił w tym względzie, że o ile pojęcie „współmałżonka" w rozumieniu dyrektywy odnosi się do prawnego stosunku małżeństwa, o tyle jest ono neutralne z punktu widzenia płci i niezależne od miejsca, w którym takie małżeństwo zostało zawarte. W tym kontekście rzecznik generalny uważa, że z uwagi na ogólne zmiany społeczne, które w ostatnim dziesięcioleciu zaszły w państwach członkowskich Unii w kwestii dopuszczenia możliwości zawierania małżeństw przez osoby tej samej płci, należy zmienić dotychczasowe orzecznictwo Trybunału, zgodnie z którym pojęcie „współmałżonka", zgodnie z definicją powszechnie przyjętą przez państwa członkowskie, oznacza związek dwóch osób odmiennej płci.
