Przykład
Jednostka gospodarcza jest stroną postępowania sądowego, a pozew dotyczy niewykonania przez jej kontrahenta podjętych zobowiązań. Zgodnie z oceną firmy prawniczej, doradzającej jednostce i prowadzącej sprawę, wygrana jest prawdopodobna, ale nie pewna. Wynik postępowania sądowego zostanie więc ujawniony jako składnik aktywów warunkowych w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego.
Co w krajowych regulacjach
Ustawa o rachunkowości (uor) nie określa żadnych zasad ujęcia, wyceny czy prezentacji aktywów warunkowych. Zakres krajowych standardów rachunkowości także nie obejmuje tego zagadnienia. Co zatem może zrobić jednostka gospodarcza, jeżeli ujawnienie aktywów warunkowych może mieć istotny wpływ na rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowo-finansowej prezentowany w sprawozdaniu finansowym? W artykule 4 uor zobowiązuje jednostki gospodarcze do stosowania przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiających sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy. Pod pojęciem przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 11 uor, rozumie się wybrane i stosowane przez jednostkę rozwiązania dopuszczone ustawą, w tym także określone w MSR, zapewniające wymaganą jakość sprawozdań finansowych. Oznacza to, że dana jednostka gospodarcza na mocy krajowych przepisów może stosować MSR – jako podstawowe źródło unormowań albo w wybranych przypadkach. Zgodnie bowiem z art. 10 ust. 3 uor, w sprawach nieuregulowanych jej przepisami, przyjmując zasady (politykę) rachunkowości, jednostki mogą stosować krajowe standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości, a przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego – MSR.
Co trzeba, a co wolno
Kolejność wyboru konkretnych uregulowań prawa bilansowego – lokalnych bądź międzynarodowych przepisów – doprecyzowuje Krajowy Standard Rachunkowości nr 7 „Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym – ujęcie i prezentacja" (dalej: KSR 7). Zgodnie z paragrafem 3.2.5. KSR 7, prawo jednostki do stosowania MSR w sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy o rachunkowości jest warunkowe, ponieważ w pierwszej kolejności jednostka powinna stosować Krajowe Standardy Rachunkowości, a staje się to możliwe wtedy, gdy kierownik jednostki podjął decyzję o włączeniu Krajowych Standardów Rachunkowości do przyjętych przez nią zasad (polityki) rachunkowości. Jednostki, które postanowiły nie stosować Krajowych Standardów Rachunkowości, nie mogą stwierdzać w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości, że w sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy stosują MSR. Podsumowując, zarówno ustawa o rachunkowości jak i krajowe standardy rachunkowości nie regulują pojęcia aktywów warunkowych, ale dana jednostka gospodarcza może uwzględnić tę kategorię w swoim sprawozdaniu finansowym – o ile zasady ujawniania odpowiednio opisała w polityce rachunkowości. ?
Uwaga na ujawnienia dotyczące sporów sądowych i podobnych
W wyjątkowo rzadkich przypadkach można się spodziewać, że ujawnienie części lub całości informacji wymaganych na podstawie MSR 37 mogłoby poważnie osłabić pozycję jednostki w sporach z innymi stronami (w odniesieniu do kwestii będących przyczyną utworzenia składnika aktywów warunkowych). W takich przypadkach – zgodnie z paragrafem 92 MSR 37 – dana jednostka gospodarcza, w celu zabezpieczenia swoich interesów, może odstąpić od ujawnienia takiej informacji. Ujawnia się jednak ogólny charakter sporu, fakt nieujawnienia wspomnianej informacji i jego przyczyny. -
podstawa prawna: • ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1047 ze zm.) • Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe"; • Krajowy Standard Rachunkowości nr 7 „Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym – ujęcie i prezentacja"
