Komisja Praw Człowieka przy NRA, która wystosowała apel do Prokuratora Generalnego, twierdzi, że prokuratorzy nie zapewniają podejrzanym, niewładajacym językiem polskim, dostępu do bezpłatnej pomocy tłumacza przy porozumiewaniu się i spotkaniach z obrońcami. Prawo do takiej pomocy w praktyce jest respektowane tylko na etapie czynności procesowych.
- Prokuratorzy referenci z powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury notorycznie zajmują negatywne stanowisko w zakresie powołania biegłego tłumacza z odpowiedniego języka obcego do uczestnictwa w spotkaniach obrońców z podejrzanymi, w tym w spotkaniach poprzedzających czynności procesowe. Powyższa praktyka odbywa się również przy korzystaniu przez podejrzanych z pomocy obrońców z urzędu (...) Prokuratorzy sygnalizują, że koszty tłumaczenia mogą zostać uwzględnione w końcowym rozliczeniu po zakończeniu postępowania - czytamy w piśmie do Prokuratora Generalnego.
Adwokaci przypominają, że takie działania prokuratorów są rażąco sprzeczne z uprawnieniami podejrzanych określonymi w kodeksie postępowania karnego i dyrektywie Parlamentu Europejskiego z 20 października 2010 r. 2010/64/UE w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i pisemnego w postępowaniu karnym. Zgodnie z art. 72 par. 1 k.p.k. oskarżony ma prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim. Zgodnie z par. 2 tłumacza należy wezwać do czynności z udziałem oskarżonego, który nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim, zaś na wniosek oskarżonego lub jego obrońcy - również w celu porozumienia się oskarżonego z obrońcą w związku z czynnością, do udziału w której oskarżony jest uprawniony. Komisja Praw Człowieka przy NRA uważa, że to samo dotyczy spotkania obrońcy z podejrzanym, bo jest ono bezpośrednio związane z udziałem podejrzanego w czynnościach podejmowanych w toku postępowania przygotowawczego.
- Brak możliwości efektywnego porozumienia się obrońcy z podejrzanym wyklucza możliwość realnego wykonywania obowiązków obrońcy, co przesądza o iluzoryczności prawa do obrony każdego podejrzanego (w art. 6 Kodeksu postępowania karnego) - piszą adwokaci.
Komisja zwraca też uwagę na inny, systemowy, problem - konieczność objęcia tłumacza uczestniczącego w spotkaniach obrońcy z podejrzanymi tajemnicą obrończą. W przeciwnym wypadku istnieje zagrożenie ujawnienia faktów i okoliczności istotnych z punktu widzenia obrony.
