Sejm zaczyna właśnie prace nad zmianami w procedurze karnej. Art. 183 kodeksu postępowania karnego w nowym brzmieniu pozwoli świadkowi przestępstwa i wykroczenia (w tym skarbowego) odmówić udzielenia odpowiedzi na pytanie, jeśli mogłaby to narazić na odpowiedzialność świadka lub jego najbliższych. Dziś świadkowi występującemu w sprawie o przestępstwo takie prawo przysługuje, w sprawie o wykroczenia już nie.
– To dziś spory problem. Funkcjonują u nas zasady niedopuszczalne w demokratycznym państwie prawa – przekonują autorzy projektu. Pierwsza to obowiązek samooskarżania, druga – denuncjacji osób najbliższych. W takim konflikcie wartość, jaką jest jedność rodziny, musi przeważać nad dobrem wymiaru sprawiedliwości. Odpowiedzialność za wykroczenie należy uznać za nieuzasadnioną i niepotrzebną – argumentują.
O wprowadzenie zmian w kodeksie wykroczeń od dawna zabiegali kierowcy. Namierzony przez fotoradar właściciel auta przekraczającego prędkość po wezwaniu przez Inspekcję Transportu Drogowego musi wydać, kto danego dnia jechał jego samochodem. Kiedy odmawia, naraża się na odpowiedzialność za niewskazanie sprawcy wykroczenia. Trzy lata temu powstał nawet pomysł, by właściciel auta prowadził na własny użytek zeszyt ,w którym odnotowywałby, komu i kiedy użyczał auta. Takie notatki miały ułatwić wskazanie właściwego sprawcy wykroczenia.
– Najczęściej jest to on sam albo ktoś z jego najbliższej rodziny – mówi Bartosz Kempiński z dolnośląskiego stowarzyszenia kierowców. Z badań wynika, że 40 proc. spraw, w których ujawniono przekroczenie prędkości, nie kończy się nałożeniem punktów karnych, gdyż mamy do czynienia z zasłanianiem się brakiem wiedzy, kto wówczas prowadził samochód. W ponad 95 proc. takich przypadków za kierownicą siedział właściciel pojazdu, który po prostu wolał zapłacić mandat, niż otrzymać punkty karne.
Problem ujawniana danych, które narażają na odpowiedzialność najbliższych, jest znany od lat. Rok temu zajmował się nią Trybunał Konstytucyjny. Wniosek złożył Andrzej Seremet, ówczesny prokurator generalny.
