Jak zatrudnić nianię - poradnik ZUS

Nie trzeba zakładać firmy, aby legalnie zatrudnić opiekunkę do dziecka. Wystarczy podpisać z nianią umowę aktywizacyjną. Może nią być także babcia czy ciocia dziecka. Składki na ZUS pokrywać będzie państwo.

Publikacja: 18.06.2017 07:30

Jak zatrudnić nianię - poradnik ZUS

Foto: Fotorzepa, Rafał Guz

Umowy aktywizacyjne (czyli – najprościej mówiąc: umowy zlecenia z osobą fizyczną sprawującą opiekę nad dziećmi) znane są na rynku od 2011 roku.

- Dzięki nim zatrudniający, czyli rodzic, nie musi płacić składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne za nianię, gdyż te są finansowane z budżetu państwa. Zawarcie takiej umowy nie jest trudne, a do tego z pewnością jest korzystne finansowo zarówno dla rodziców, jak i opiekunki. To jest przyczyna popularności tego sposobu zatrudniania opiekunów - twierdzi  Iwona E. Kowalska, rzecznik regionalny ZUS Województwa Dolnośląskiego.

Jednak nie zawsze i nie z każdym taką umowę można podpisać.

Dla kogo niania z ubezpieczeniem

Nianią nie może być osoba niepełnoletnia ani żaden z rodziców. Jednak inni członkowie rodziny nie są wykluczeni z takiej formy zatrudnienia, bo umowę taką można zawrzeć np. z babcią, dziadkiem czy inną spokrewnioną osobą. Umowę, od której składki będą płacone z budżetu państwa, rodzic może podpisać wtedy, gdy dziecko, którym niania będzie się opiekować, ma od 20 tygodni do 3 lat (ewentualnie do 4 lat, jeżeli nie ma możliwości zapewnienia dziecku opieki przedszkolnej).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych opłaca za nianię składki fundowane przez budżet państwa w następujących przypadkach: gdy rodzice są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, gdy świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy agencyjnej, umowy zlecenia), gdy prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą, a także gdy prowadzą działalność rolniczą (z wyjątkiem osoby podlegającej ubezpieczeniu społecznemu rolników, jako domownik).

Do umowy aktywizacyjnej stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, dlatego musi ona określać takie elementy jak: strony umowy; cel i przedmiot umowy; czas i miejsce sprawowania opieki; liczbę dzieci powierzonych opiece; obowiązki niani; wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty; czas, na jaki umowa została zawarta; warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.

Obowiązki rodziców

- Żeby wszystko odbyło się zgodnie z prawem, rodzic musi zgłosić fakt zawarcia umowy aktywizacyjnej w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w ciągu 7 dni. Gdy zgłasza siebie, jako płatnika składek, pobiera  formularz ZUS ZFA. Zgłaszając nianię, jako osobę ubezpieczoną, niezbędny jest formularz ZUS ZUA - jeżeli dana osoba będzie podlegała ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu - informuje Iwona E. Kowalska.

Trzeba pamiętać, że budżet państwa sfinansuje tylko składki obliczone od wynagrodzenia niani nieprzekraczającego kwoty minimalnego wynagrodzenia. Jeśli niania zarabia więcej, nadwyżkę rozlicza i opłaca rodzic.

Na podstawie umowy aktywizacyjnej nianie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu oraz ubezpieczeniu wypadkowemu. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Formalnym płatnikiem składek jest jeden z rodziców dziecka, ale w praktyce składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe niań finansuje budżet państwa. Ewentualną składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe finansuje zatrudniona opiekunka. Rodzic potrąca tę składkę z pensji i odprowadza do ZUS. Oczywiście niania obowiązkowo podlega także ubezpieczeniu zdrowotnemu, a składkę na to ubezpieczenie też finansuje budżet państwa.

Rodzic, który podpisał umowę uaktywniającą z nianią, musi do 15. dnia następnego miesiąca dostarczyć do ZUS dokumenty rozliczeniowe. Trzeba pamiętać, że budżet państwa sfinansuje tylko składki obliczone od wynagrodzenia niani nieprzekraczającego kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Nie ma potrzeby comiesięcznego składania dokumentów rozliczeniowych za nianię. Wystarczy złożyć komplet dokumentów za pełny poprzedni miesiąc.

Uwaga: jeśli w przyszłości miesięczne wynagrodzenie niani zmieni się, rodzic zobowiązany jest do ponownego złożenia rozliczenia.

Gdy niania zachoruje

Jeśli niania wyraziła chęć podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu i została zgłoszona przez rodzica do tego ubezpieczenia, może uzyskać zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne. Należy jednak pamiętać o tym, że prawo do zasiłku chorobowego ma dopiero po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Nieco inaczej sytuacja wygląda, jeśli niania ulegnie wypadkowi w drodze do pracy i z pracy. Wówczas nabędzie prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego.

Niania, która zachorowała otrzyma od lekarza zaświadczenie lekarskie, które osoby zatrudniające nianię, wraz z wypełnionym drukiem ZUS Z-3a, powinny złożyć w placówce ZUS.

Umowy aktywizacyjne (czyli – najprościej mówiąc: umowy zlecenia z osobą fizyczną sprawującą opiekę nad dziećmi) znane są na rynku od 2011 roku.

- Dzięki nim zatrudniający, czyli rodzic, nie musi płacić składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne za nianię, gdyż te są finansowane z budżetu państwa. Zawarcie takiej umowy nie jest trudne, a do tego z pewnością jest korzystne finansowo zarówno dla rodziców, jak i opiekunki. To jest przyczyna popularności tego sposobu zatrudniania opiekunów - twierdzi  Iwona E. Kowalska, rzecznik regionalny ZUS Województwa Dolnośląskiego.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego