Oznacza to, że nawet, gdy jakiś podmiot nie ma żadnego prawa do nieruchomości, a sprawuje nad nią władztwo faktyczne i traktuje ją jak właściciel – również musi zapłacić podatek od nieruchomości. Zagadnienie to może budzić wątpliwości, dlatego warto doprecyzować, kiedy – w kontekście obowiązku zapłaty podatku od nieruchomości – występuje posiadanie samoistne.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z 23 listopada 2016 r. (I SA/Bk 267/16) wskazał, że dla przyjęcia samoistności posiadania konieczne jest wykonywanie przez posiadacza czynności faktycznych wskazujących na samodzielny, rzeczywisty i niezależny od woli innej osoby stan władztwa. Tak więc wszystkie dyspozycje posiadacza samoistnego powinny zatem treścią odpowiadać dyspozycjom właściciela nieruchomości. Ważne jest także to, że posiadacz powinien władać rzeczą dla siebie, a nie za kogoś innego. Nie może też zachowywać się tak, jak uprawniony do posiadania rzeczy w zakresie innego prawa, niż własność. O posiadaczu samoistnym, jako podatniku podatku od nieruchomości można mówić tylko wtedy, gdy w ramach konkretnego stanu faktycznego można wskazać dwa podmioty: właściciela nieruchomości, który z nieruchomości nie korzysta i właśnie drugi podmiot - faktycznie nieruchomość wykorzystujący. Może się zdarzyć jeszcze bardziej skomplikowany stan faktyczny, w ramach którego występować będzie jeszcze użytkownik wieczysty, który nie wykorzystuje nieruchomości - w przeciwieństwie do zupełnie innego podmiotu, który formalnie żadnego tytułu prawnego do nieruchomości nie ma.

Wśród okoliczności świadczących o samoistnym posiadaniu nieruchomości można wskazać m.in.: zawarcie umowy o wywóz odpadów komunalnych z nieruchomości, a także ponoszenie innych kosztów związanych z utrzymaniem nieruchomości (wyrok WSA w Łodzi z 2 lutego 2016 r., I SA/Łd 945/15). Podatnikiem podatku od nieruchomości nie jest natomiast podmiot, który wywodzi swoje prawa tylko z umowy dzierżawy (wyrok WSA w Gdańsku z 4 grudnia 2012 r., I SA/Gd 761/12). Dotyczy to również wzniesionych przez dzierżawcę (lub byłego dzierżawcę) budynków. Z samego faktu nabycia prawa do nakładów na nieruchomość w postaci budynków nie wynika automatycznie posiadanie tych budynków. Może być tak, że nabywca zaprzestaje mieć wolę posiadania samoistnego tych budynków, albo nabywa prawo do nakładów w celu umożliwienia czasowego użytkowania (wyrok WSA w Warszawie z 3 kwietnia 2012 r., VIII SA/Wa 1085/11). Można dodać, że kwestia rozróżnienia władztwa nad gruntem i nad budynkiem zwłaszcza przy bardziej skomplikowanych stanach faktycznych bywa mocno problematyczna.

W analizowanym kontekście warto zwrócić uwagę na wyrok WSA w Gliwicach z 30 lipca 2007 r. (I SA/Gl 1478/06). Zgodnie z nim, ewentualne złożenie deklaracji podatkowej dotyczącej danej nieruchomości przez inny podmiot niż jej właściciel nie udowadnia, a nawet nie uprawdopodabnia faktu jej samoistnego posiadania przez ten podmiot. Dotyczy to zwłaszcza przypadku, gdy podmiot będący właścicielem wyzbył się jej własności oraz posiadania, co zostało stwierdzone w akcie przenoszącym jej własność.