Umowa dożywocia a roczne zeznanie podatkowe

Przychód ze sprzedaży nieruchomości trzeba wykazać w zeznaniu rocznym. Ten obowiązek nie dotyczy osób, które pozbywają się mieszkania albo domu na podstawie umowy dożywocia. Fiskus po wielu latach sporów ustąpił w tej sprawie.

Zgodnie z art. 908 § 1 kodeksu cywilnego z umową dożywocia mamy do czynienia wtedy, gdy w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie. Powinien go przyjąć jako domownika, dostarczać mu wyżywienie, ubrania, mieszkanie, światło i opał, zapewnić odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu pogrzeb odpowiadający miejscowym zwyczajom (chyba że inaczej to uregulowano w umowie).

Skarbówka przez wiele lat uważała, że w takiej sytuacji właściciel mieszkania uzyskuje przychód, tak jakby je sprzedał. Fiskus argumentował, że umowa dożywocia jest formą odpłatnego zbycia. Uzyskany w wyniku tej czynności przychód powinien więc być opodatkowany (chyba że zbycie nieruchomości nastąpiło po pięciu latach od jej nabycia).

Fiskus ustąpił dopiero po uchwale siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 listopada 2014 r. (sygn. II FPS 4/14). Podkreślono w niej, że art. 19 ustawy o PIT, na podstawie którego należałoby ustalić przychód z umowy dożywocia, odwołuje się do ceny nieruchomości. To właśnie cena jest pierwszym i podstawowym kryterium określenia wysokości przychodu. Umowa dożywocia jednak jej nie określa. Nie ma więc możliwości ustalenia wysokości przychodu, a co za tym idzie, nie można naliczyć podatku.

Obecne interpretacje skarbówki są już korzystne dla podatników. Przykładowo w sprawie kobiety, która zamierza podpisać umowę dożywocia z wnukiem. Przekaże mu mieszkanie, a on przyjmie ją jako domownika i zapewni utrzymanie. Czy kobieta musi opodatkować transakcję? Twierdzi, że nie, a fiskus przyznał jej rację. Potwierdził, że nie jest możliwe określanie przychodu z tytułu zbycia nieruchomości w drodze umowy o dożywocie. Przeniesienie własności nieruchomości na rzecz wnuka nie skutkuje więc obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego (interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej nr 0112-KDIL3-1.4011.79.2018.2.IM).