Ulga B+R pozwala obniżyć podatek do zapłaty

Z początkiem 2017 roku weszły w życie znowelizowane przepisy dotyczące ulgi podatkowej na prace badawczo-rozwojowe (B+R), która obowiązuje już od 1 stycznia 2016 roku.

Ulga umożliwia dodatkowe odliczenie kosztów kwalifikowanych od podstawy opodatkowania z tytułu prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej. Jest ona instrumentem wsparcia, z którego mogą korzystać wszystkie podmioty prowadzące działalność B+R wykazujące dochód do opodatkowania, niezależnie od branży, wielkości przedsiębiorstwa (MŚP lub duże) czy wyników finansowych. Z możliwości skorzystania z ulgi wyłączone są jedynie podmioty prowadzące działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia.

Wystarczy sam fakt prowadzenia prac

W przypadku korzystania z ulgi kluczowa jest kwestia prowadzenia prac badawczo-rozwojowych w rozumieniu ustawy o PIT lub ustawy o CIT.

Przy czym, dla skorzystania z ulgi liczy się jedynie sam fakt prowadzenia prac B+R, bez konieczności wykazania – tak jak na przykład w przypadku dotacji – poziomu innowacyjności, poziomu gotowości technologii, efektu końcowego projektu, zgłoszenia lub posiadania praw własności przemysłowej, współpracy z jednostką naukową, posiadania odpowiedniej kadry badawczej i zasobów do prowadzenia prac B+R czy też wdrożenia rezultatów do działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. W przypadku ulgi B+R nie stosuje się żadnych kryteriów wyboru, nie prowadzi się procedury oceniającej ani żadnych konkursów. Inaczej niż przy korzystaniu z pomocy publicznej, nie ma obowiązku zgłoszenia zamiaru skorzystania z ulgi B+R przed rozpoczęciem prac.

Można łączyć z dotacją

Definicje prac B+R zawarte w ustawach o CIT i o PIT są bardzo podobne do nomenklatury używanej w regulaminach dotyczących konkursów dotacyjnych >patrz ramka, co dodatkowo ułatwia łączenie ulgi z dotacjami na projekty B+R. Jest to możliwe z uwagi na fakt, że ulga nie jest traktowana jako pomoc publiczna, a zatem nie podlega limitom kumulacji różnych form pomocy publicznej. W przypadku łączenia ulgi z dotacją na te same koszty kwalifikowane, do ulgi można wykorzystać jedynie tę część kosztu, która nie została zwrócona w formie dotacji.

Pięć głównych składników

Biorąc pod uwagę praktykę realizacji projektów badawczo-rozwojowych można wyróżnić pięć typowych komponentów projektu B+R:

1. nowatorskość, czyli ukierunkowanie na nowe odkrycia lub ustalenia,

2. kreatywność/twórczość rozumiane jako prowadzenie prac na podstawie oryginalnych, nieoczywistych koncepcji i hipotez,

3. niepewność, czyli brak pewności co do ostatecznego wyniku lub przynajmniej co do czasu i środków potrzebnych do jego osiągnięcia,

4. systematyczność, czyli zaplanowanie i wyodrębnienie procesu, budżetu oraz oczekiwanych wyników,

5. przenoszalność/zbywalność/powtarzalność oznacza, że wyniki mogą być powielane, swobodnie przekazywane lub komercjalizowane.

Identyfikacja z wytycznymi

W celu ułatwienia zidentyfikowania projektu B+R w przedsiębiorstwie, można się posłużyć następującymi wytycznymi:

- B+R rozpoczyna się w przypadku zidentyfikowania niepewności technicznej/technologicznej oraz przyporządkowania odpowiednich zasobów kadrowych, finansowych i/lub rzeczowych niezbędnych do jej rozwiązania.

- Zarówno koszty kadry naukowo-badawczej bezpośrednio zaangażowanej w projekt B+R, jak i zasobów zaangażowanych pośrednio (np. działy produkcyjne zaangażowane w budowę prototypów, serie pilotażowe) potencjalnie mogą być uznane za wydatki kwalifikowane.

- Projekt B+R kończy się w momencie, kiedy niepewność naukowa/technologiczna/techniczna jest rozwiązana lub prace nie dają perspektywy jej rozwiązania lub osiągnięcia zaplanowanych celów/wskaźników.

- Co do zasady, im bliżej pojawienia się produktu na rynku, tym zakres działań spełniających definicję B+R jest mniejszy, ze względu na mniejszą niepewność co do osiągnięcia rezultatu końcowego.

Wynagrodzenia, surowce, ekspertyzy i opinie

W ramach ulgi na prace B+R można rozliczać następujące kategorie kosztów kwalifikowanych:

1. należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT, tj. przychody ze stosunku pracy oraz składki z tytułu tych należności określone w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w części finansowanej przez płatnika składek, jeżeli te należności i składki dotyczą pracowników zatrudnionych w celu realizacji działalności badawczo-rozwojowej,

2. nabycie materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową,

3. ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne, a także nabycie wyników badań naukowych świadczonych lub wykonywanych na podstawie umowy przez jednostkę naukową w rozumieniu ustawy z 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej,

4. odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 ustawy o CIT (w przypadku podatników CIT) bądź w rozumieniu art. 25 ust. 1 i 4 ustawy o PIT (w przypadku podatników PIT) – zob. art. 18d ust. 2 ustawy o CIT i art. 26e ust. 2 ustawy o PIT,

5. dokonywane w danym roku podatkowym zaliczane do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, z wyłączeniem samochodów osobowych oraz budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością,

6. od 2017 r. dla małych i średnich przedsiębiorstw – koszty uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy oraz prawa z rejestracji wzoru przemysłowego.

Od 2017 r. jeszcze więcej korzyści

Dodatkowo, oprócz dodania ww. kategorii wydatków kwalifikowanych, od 2017 roku wprowadzono następujące zmiany w przepisach dotyczących ulgi:

1. Wprowadzono możliwość uzyskania zwrotu w gotówce kwoty odpowiadającej iloczynowi nieodliczonego na podstawie art. 18d ust. 1 ustawy o CIT odliczenia i stawki podatku obowiązującej danego podatnika, w sytuacji, gdy ten podatnik w roku rozpoczęcia działalności lub w roku kolejnym (pod warunkiem bycia MŚP) poniósł stratę lub osiągnął dochód niższy od kwoty przysługującego odliczenia. Przy czym kwota zwrotu jest pomocą de minimis.

2. Zwiększono limity odliczenia do 50 proc. kosztów ze wszystkich kategorii dla MŚP i do 50 proc. dla kosztów wynagrodzeń oraz do 30 proc. dla pozostałych kosztów dla przedsiębiorców innych niż MŚP.

3. Wydłużono okres, w którym można rozliczyć niewykorzystaną ulgę, z trzech do sześciu lat.

Wszystkie te zmiany powodują, że skorzystanie z ulgi w 2017 r. jest bardziej atrakcyjne niż w 2016 r.

Przykładowa kalkulacja

Przykładowa kalkulacja podatku dochodowego dla przedsiębiorcy niebędącego MŚP za 2017 r. z wykorzystaniem ulgi i bez:

Co istotne, jeżeli prace B+R prowadzone są w sposób ciągły na przestrzeni kilku lat, to można założyć, że odliczenie będzie przysługiwać w ciągu kolejnych lat i odpowiednio je zaplanować w budżecie przedsiębiorstwa.

Trzeba spełnić wymogi

Na przedsiębiorców chcących skorzystać z ulgi B+R ustawodawca nałożył wiele wymogów, których spełnienie nie powinno być jednak bardzo kłopotliwe. Jednym z nich jest konieczność prowadzenia odrębnej ewidencji księgowej wydatków związanych z działalnością B+R, które będą wykazywane jako koszty kwalifikowane do ulgi, przy czym nie zostało doprecyzowane co powinno się rozumieć pod pojęciem „odrębna ewidencja". Można zatem tutaj stosować różne rozwiązania wykorzystywane w firmie, łącznie np. z ewidencją wydatków prowadzoną w arkuszu kalkulacyjnym.

Kolejnym wymogiem jest wykazanie, że pracownicy, których wynagrodzenia wykazujemy do ulgi, są zatrudnieni w celu prowadzenia prac badawczo-rozwojowych. W wielu przypadkach może to być wyzwaniem, ponieważ w wydawanych interpretacjach indywidualnych organy skarbowe wskazują na konieczność udowodnienia tego wymogu, np. poprzez zapisy w umowie o pracę. W praktyce takie zapisy rzadko są stosowane, o ile w ogóle. W celu udowodnienia ww. wymogu można się np. posiłkować opisami stanowisk lub innymi dokumentami przedsiębiorstwa potwierdzającymi, że pracownicy są zatrudnieni w celu prowadzenia prac badawczo-rozwojowych.