Aktualizacja: 06.12.2015 18:34 Publikacja: 04.12.2015 01:00
Foto: AFP
W pięknym eseju o stosunku cywilizacji zachodniej i arabskiej Fernand Braudel, najwybitniejszy z całej plejady znakomitych polihistorów francuskich XX wieku, porównuje je do dwóch potworów, które od tysiącleci zmagają się o panowanie nad Morzem Śródziemnym, kolebką Starego Świata. Zachód jest starszy niż chrześcijaństwo, starszy nawet niż starożytny Rzym. Wschód nie narodził się wraz z Mahometem i podbojami arabskimi, lecz sięga starożytnych Persów, Fenicjan i Egiptu faraonów. W braudelowskiej koncepcji tzw. długiego trwania kolejne państwa wokół Morza Śródziemnego to tylko skromne szatki arlekina. Dziś są, jutro ich nie ma. O większości wkrótce zapominamy, inne mają zdolność odradzania się pod nowymi postaciami, jak Egipt, Persja – Iran, Grecja czy zupełnie wyjątkowy Izrael. Tylko cywilizacje zdają się nieomal niezmienne, przynajmniej z dostępnej nam „krótkiej" perspektywy. Pięć tysięcy piśmiennych lat robi wrażenie w zestawieniu z mgnieniem, jakie stanowi nasze życie, niemniej to jedynie kropla w morzu istnienia ludzkości: zależnie od tego, co przyjmiemy za jej początek, sięga ona dwustu tysięcy czy nawet trzech milionów lat.
Trwałe cywilizacje, by pozostać przy refleksjach Braudela, rozwijały się na bazie zbieżnych systemów wartości, ugruntowywanych przez wspólnotę wierzeń, ale również zbliżone sposoby życia, stereotypy i awersje, wreszcie nie mniej ważne podobieństwa w krajobrazie kulturowym. Znamy ich co najwyżej kilka, może kilkanaście w skali globu. Ich granice nie mają postaci liniowej jak w upraszczającej rzeczywistość koncepcji zderzenia cywilizacji Samuela Huntingtona. Przesuwają się, zależnie od atrakcyjności cywilizacji w danym czasie, i, co ważniejsze, nakładają na siebie, tworząc to szersze, to węższe strefy przejściowe, gdzie zwyczaje się mieszają, a świątynie różnych religii współistnieją ze sobą, zaburzając zwyczajowy, monolityczny krajobraz kulturowy.
Dzięki pograniczom cywilizacje pozostają ze sobą w nieprzerwanym i trudnym dialogu, który czasami przybiera formę konfliktu, zbrojnego nie wyłączając. W razie jednoznacznego zwycięstwa jednej z nich, może ona przejąć spuściznę swej poprzedniczki i dostosować ją do swoich potrzeb. Kościoły otacza się rzędami minaretów i zamienia w meczety. Albo odwrotnie. Niekiedy po kilka razy. Przykładów dostarczają wszystkie pogranicza: Turcja, Bałkany, Węgry, Sycylia, Hiszpania.
Gdy konflikt przetrwał po czasy współczesne, jak w Jerozolimie czy indyjskim Ajodhji – miejscu narodzin boga Ramy, ruszają do pracy archeologowie. Ich zadanie polega na dotarciu do najstarszych warstw naznaczonych ludzką kulturą, aby stwierdzić, kto ma większe „prawa" do danej ziemi. Że pierwszeństwo najczęściej nie jest do ustalenia i przede wszystkim nie może ono stanowić księgi wieczystej tej czy innej narodowej lub cywilizacyjnej „nieruchomości", wiemy od wieków. Alternatywą jest wojna wszystkich przeciw wszystkim. Nie zmienia to faktu, że spory na temat praw historycznych są jeszcze starsze. Już Herodot, historyk grecki sprzed dwóch i pół tysiąca lat, wymienia ich kilka. Najpoważniejsza kontrowersja dzielić miała Egipcjan i Frygów, którzy spierali się o pierwszeństwo na Ziemi. Pretendowali do niego zresztą również, dodawał parę wieków później Diodor Sycylijski, Etiopczycy, święcie przekonani, że ich wysoko położony kraj, gdzie wschodziło słońce i biesiadowali bogowie, wysechł jako pierwszy po ulepieniu Ziemi – niczym cegły w rozgrzanym piecu.
Kontynuuj czytanie tego artykułu w ramach subskrypcji rp.pl
Na bieżąco o tym, co ważne w kraju i na świecie. Rzetelne informacje, różne perspektywy, komentarze i opinie. Artykuły z Rzeczpospolitej i wydania magazynowego Plus Minus.
W obliczu wrogości ze strony Azerbejdżanu Erywań ma poważny dylemat bezpieczeństwa. Nie wierząc w pomoc Rosji, Ormianie odwracają się od niej i zbliżają do Zachodu. Pytanie tylko, czy ten jest w stanie udzielić im pomocy, jakiej oczekują.
Leasing to umowa cywilnoprawna, która zawiera zasady, w oparciu o które możesz korzystać z pojazdu, a także warunki, na jakich możesz wykupić samochód. Na co zwrócić uwagę podpisując tego rodzaju zobowiązanie? O czym pamiętać, gdy planujesz wykup auta z leasingu?
Karmienie z poszanowaniem tradycji i kultury lokalnej społeczności jest fundamentem działania World Central Kitchen. Widok Amerykanów, Brytyjczyków, Kanadyjczyków i Europejczyków dostarczających posiłki Palestyńczykom może nieco złagodzić bliskowschodni gniew wobec Zachodu.
Izrael będzie bronił się wszystkimi siłami. Jego obrona może stać się pożarem całego świata, jaki znamy. Oby do tego nie doszło.
Ideologia transpłciowości dość sprytnie wykorzystuje znany od dawna mechanizm lęku przed odrzuceniem. Posądzenia o brak tolerancji obawiamy się często bardziej niż zarzutu braku kompetencji intelektualnych.
Przez aplikację mobilną, serwis internetowy, telefon i w placówce – w Biurze Maklerskim Pekao klienci sami mogą wybrać najdogodniejszy sposób zakupu detalicznych obligacji skarbowych.
Reporterzy trafiają w samo centrum konfliktu, uczestniczą w walkach na ulicach Waszyngtonu i szturmowaniu siedziby prezydenta... Nie, to nie obrazki z ataku na Kapitol 6 stycznia 2021 r., tylko sceny z nowego filmu Alexa Garlanda „Civil War”, który pokazuje, jak mogłaby wyglądać wojna domowa w Ameryce XXI wieku.
Ciszę wyborczą należy dziś uznać tylko za symboliczny koniec kampanii wyborczej. Nie ma sensu utrzymywać przepisów o ciszy np. przed drugą turą wyborów samorządowych.
Poranny piątkowy izraelski odwet na Iranie jest zaskakujący i tajemniczy. Teheran atak bagatelizuje, ale też może jeszcze zaskoczyć.
Jeśli dochodzenie wykaże, że wykorzystano pracę przymusową, władze nakażą wycofanie towarów z rynku Unii Europejskiej i platform internetowych oraz ich konfiskatę na granicach.
Bieda ustępuje szybciej niż się powszechnie sądzi, a nierówności w granicach państw nie rosną, a być może nawet nieco spadły – pisze publicysta ekonomiczny.
Obrońcy praworządności przedstawili „kompleksowy pakiet rozwiązań” określany potocznie mianem „naprawy TK”.
Dopuszczenie do prowadzenia amatorskich poszukiwań zabytków powinno wiązać się z zapewnieniem procedur, które umożliwią realną kontrolę osób prowadzących poszukiwania i ograniczą do minimum zagrożenia.
Informowanie przed rekrutacją o proponowanej pensji wraz z zakazem sprawdzania historii zarobków mogą przyczynić się do zwalczania nierówności w wynagrodzeniach.
Nasz projekt nowelizacji przepisów ma zapobiegać automatycznemu stosowaniu tego środka. Patologią jest m.in. brak należytego uzasadniania i weryfikacji, czy istnieje realne prawdopodobieństwo utrudniania konkretnego postępowania.
Ciszę wyborczą należy dziś uznać tylko za symboliczny koniec kampanii wyborczej. Nie ma sensu utrzymywać przepisów o ciszy np. przed drugą turą wyborów samorządowych.
24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła pełnowymiarową inwazję na Ukrainę. Premier Ukrainy zapewnia, że pomoc wojskowa z USA trafi na Ukrainę natychmiast po przyjęciu ustawy przyznającej administracji dodatkowe środki na taką pomoc.
- Dyplomaci izraelscy powinni się zająć problemami, jakie mają w swoim państwie, np. z przestrzeganiem praw człowieka, z problemem głodu w Strefie Gazy, który sami spowodowali - powiedział wicemarszałek Sejmu Krzysztof Bosak (Konfederacja), komentując zarzuty ambasadora Izraela Jakowa Liwne pod swoim adresem.
Walne Zgromadzenie PKP Intercity odwołało 19 kwietnia dotychczasowy zarząd PKP Intercity oraz powołało nowego prezesa, wiceprezes oraz członków zarządu spółki.
Związkowcy Poczty Polskiej (PP) nie zgadzają się na propozycję przedstawioną przez nowy zarząd państwowej spółki. W skrócie chodzi o zgodę na zwolnienia grupowe w zamian za podwyżki. W efekcie dojdzie do strajku ostrzegawczego.
19 kwietnia 1943 r. o 6 rano żydowscy bojownicy pod dowództwem 24-letniego Mordechaja Anielewicza, dowódcy Żydowskiej Organizacji Bojowej, otworzyli ogień – u zbiegu Nalewek i Gęsiej oraz przy placu Muranowskim w Warszawie – do niemieckich oddziałów policyjnych wspartych przez Łotyszy wkraczających do getta w celu przeprowadzenia ostatecznej akcji likwidacyjnej.
Dwie osoby podejrzane o pobicie współpracownika Aleksieja Nawalnego, rosyjskiego opozycjonisty Leonida Wołkowa, zostały zatrzymane w Polsce - podał prezydent Litwy Gitanas Nausėda. CBŚP potwierdziło, że doszło do zatrzymania. Litewscy śledczy przekazali, że zatrzymani to Polacy.
Jak poinformowała policja złapano dwoje nastolatków odpowiedzialnych za zniszczenie uli w Muzeum Pałacu Króla III w Wilanowie. To obywatele Ukrainy i Białorusi. Swoje zachowanie nastolatkowie tłumaczyli "chęcią skosztowania miodu bezpośrednio ze środka ula".
Im bardziej zaciekła rywalizacja w kampanii, tym bardziej liczą się szczegóły. We Wrocławiu, Krakowie i kilku innych miastach ostatnie dwa tygodnie były naprawdę mordercze. Czy o wyniku w stolicy Dolnego Śląska zdecyduje wiralowy klip?
Po 22 latach prezydentury Jacka Majchrowskiego Krakowem rządzić będzie nowy prezydent. W drugiej turze mierzą się Łukasz Gibała, kandydat niezależny, oraz poseł Platformy Obywatelskiej Aleksander Miszalski.
Rankiem 19 kwietnia ceny ropy naftowej na światowym rynku wystrzeliły, ale było to zjawisko krótkotrwałe. Już w południe rynek się uspokoił i ropa kosztowała tyle, co dzień wcześniej.
26-latek z gminy Duszniki usłyszał wyrok za jazdę bez prawa jazdy. Zaraz po rozprawie wsiadł za kierownicę swojego samochodu i odjechał, choć w mocy był zakaz kierowania pojazdami.
W wyniku rosyjskiego ataku rakietowego w obwodzie dniepropietrowskim osiem osób zginęło, a 29 zostało rannych.
Przedłuża się postępowanie ekstradycyjne się w sprawie sprawcy wrześniowego wypadku na A1, w którym zginęło małżeństwo z pięcioletnim dzieckiem. Jak twierdzi "Fakt", sprawę mogą blokować niuanse prawne związane ze zmianą kwalifikacji prawnej czynu.
Tuż przed drugą turą wyborów samorządowych odżył temat ciszy wyborczej – czy obowiązuje i czy wszędzie, choć te wybory odbędą się tylko w części gmin.
Małgorzata Wassermann, posłanka PiS, w mediach społecznościowych pisze, że "nie poprze" kandydatury Łukasza Gibały na prezydenta Krakowa. Według najnowszych sondaży największym poparciem przed II turą wyborów prezydenckich w tym mieście cieszy się kandydat KO, Aleksander Miszalski 39 proc. Aż 25 proc. krakowian nie wie jeszcze na kogo zagłosuje.
Leczenie zębów w najbliższym czasie czekają epokowe zmiany. To nie tylko hodowanie nowych zębów, ale także leczenie nanobotami, regenerowanie szkliwa oraz wypełnienia oparte na syntetycznym szkliwie.
Nieliczne koleje regionalne sięgną po unijne fundusze na zakup taboru, ponieważ niewiele samorządów stać na wysoki udział własny.
Ryanair wzmacnia swoją obecność na lotnisku w Katowicach. Dodał do bazy boeinga 737-800NG, zwiększając tym samym liczbę swoich maszyn do trzech, a od kwietnia uruchomił połączenia z Zadarem, Alicante, Maltą, Bari i Rzymem-Fiumicino we Włoszech.
Po porannych nerwach w obawie o eskalację konfliktu na Bliskim Wschodzie nie ma już większego śladu. Kurs eurodolara lekko zwyżkuje, na czym korzysta złoty.
"Jerusalem Post" potwierdza doniesienia "New York Times" zgodnie z którymi Izrael zaatakował bazę sił powietrznych Iranu w Isfahanie.
Gdy doszło do odpalenia granatnika w Komendzie Głównej Policji, gen. Jarosław Szymczyk był sam w swoim gabinecie - podało RMF FM, powołując się na informacje prokuratury.
Coraz liczniej pojawiają się doniesienia o tym, że pacjentki przyjmujące semaglutyd lub podobne substancje czynne niespodziewanie zachodzą w ciążę.
Sąd przychylił się do opinii Rzecznika Praw Pacjenta, według której metoda ILADS - oparta na długotrwałym stosowaniu wielokrotnej antybiotykoterapii w leczeniu boreliozy - jest niezgodna ze stanem wiedzy medycznej i niebezpieczna dla pacjentów.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas