Początek grudnia br. jawi się jako czas intensywnej pracy departamentów bankowych odpowiedzialnych nie tylko za realizację wymogów ustawy z 9 października 2015 r. o wykonywaniu Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia ustawodawstwa FATCA (Dz.U. z 2015 r. poz. 1712; „ustawa FATCA"), ale też komórek organizacyjnych nakładających na rachunki bankowe różnego rodzaju blokady. W tym bowiem okresie – zgodnie z postanowieniami art. 19 ust. 9 ustawy FATCA – banki będące raportującymi polskimi instytucjami finansowymi mają obowiązek dokonać blokady rachunków finansowych, otwartych w okresie pomiędzy 1 lipca 2014 r. a 30 listopada 2015 r. („okres przejściowy"), w stosunku do których nie otrzymały żądanych oświadczeń w terminie do 1 grudnia 2016 r. włącznie.
Ustawowy zakaz dostępu
Opisana powyżej blokada będzie polegać „na czasowym uniemożliwieniu dysponowania i korzystania ze wszystkich wartości majątkowych zgromadzonych na rachunku finansowym, w tym przez instytucję finansową" (art. 19 ust. 7 ustawy FATCA). Nałożenie blokady na dany rachunek bankowy będzie w praktyce skutkować niemożnością dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na tym rachunku przez jego posiadacza (np. przez dokonywanie wypłat w kasie banku, bankomacie bądź zlecanie przelewów na rachunki bankowe). Skutki objęcia rachunku blokadą dla celów FATCA odczuje również bank go prowadzący, gdyż – w świetle art. 19 ust. 7 ustawy FATCA – nie będzie miał prawnej możliwości dysponować środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku ani z nich korzystać. Przykładowo, bank nie będzie mógł pobrać wymagalnej, należnej mu raty kredytu czy też opłat za prowadzenie zablokowanego rachunku, pomimo iż posiada on upoważnienie od klienta do wykorzystania w tym celu środków na nim zgromadzonych.
Zablokowanie rachunku bankowego z uwagi na opóźnienie jego posiadacza w dostarczeniu do banku wymaganego oświadczenia dla celów FATCA będzie się w praktyce wiązać z następującymi dylematami po stronie banku:
• Jak postępować w stosunku do rachunku, z którego prowadzona jest egzekucja komornicza, a powinien on zostać objęty blokadą?
• Co zrobić w sytuacji, gdy rachunek został objęty blokadą dla celów FATCA, a następnie do banku wpłynęło zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej dłużnika (będącego posiadaczem rachunku)?