Od urzędnika zależy, jaka jest sytuacja dekretowca

Rz: W ubiegłym tygodniu Sąd Najwyższy podjął uchwałę ważną dla dekretowców. Przewiduje ona, że źródłem szkody nie jest decyzja zezwalająca na sprzedaż lokalu w budynku położonym na gruncie objętym działaniem dekretu Bieruta. Czy to oznacza, że nie mają oni żadnych szans na odszkodowanie z tego tytułu?

Rafał Sarbiński: Sprawa jest bardziej złożona. Dużo zależy bowiem od tego, jaki był typ decyzji nadzorczej wydanej w postępowaniu zainicjowanym wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji dekretowej.

A konkretnie?

Postępowanie nadzorcze może zakończyć się stwierdzeniem nieważności decyzji dekretowej w całości albo stwierdzeniem jej wydania z naruszeniem prawa w części przypadającej na lokale zbyte na podstawie decyzji zezwalających na sprzedaż, w pozostałej zaś części stwierdzeniem jej nieważności. Ten drugi wariant nazywamy decyzją podzieloną.

Jaka jest między nimi różnica?

W pierwszym wypadku, jeśli dekretowiec złoży wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji sprzedażowej i uzyska korzystną decyzję nadzorczą, to może na jej podstawie żądać odszkodowania, wskazując, że decyzja sprzedażowa jest źródłem szkody. Natomiast w wypadku drugiego typu decyzji nie jest już tak dobrze. Z uchwały SN wynika, że decyzja sprzedażowa nie jest źródłem szkody, jeśli stwierdzono, że w części przypadającej na zbyty lokal decyzja dekretowa została wydana z naruszeniem prawa. Zastrzegam, że wnioskuję z samej sentencji, gdyż uchwały siedmiu sędziów nie są uzasadniane ustnie, a na pisemne motywy poczekamy.

Od czego zależy to, jaki rodzaj decyzji nadzorczej dostanie dekretowiec?

Wyłącznie od uznania urzędnika co do tego, która decyzja – dekretowa czy sprzedażowa – wywołała nieodwracalne skutki prawne. Sam obywatel nie ma wpływu na to, jaką otrzyma decyzję. To ruletka. Tak nie powinno być. Nie można bowiem w różny sposób traktować osób znajdujących się w takiej samej sytuacji prawnej, gdyż stanowi to rażące naruszenie art. 32 konstytucji. Abstrahując od uzasadnienia, którego nie znamy, obawiam się, że uchwała SN konserwuje ten stan przez to, że uzależnia identyfikację źródła szkody od typu decyzji nadzorczej, czyli od zdarzenia, które nastąpiło kilkadziesiąt lat po wyrządzeniu szkody. Innymi słowy, choć do szkody doszło w ciągu zdarzeń obejmujących decyzję dekretową, decyzję sprzedażową i sprzedaż, to określenie jej źródła ma zależeć od uznania urzędnika po latach. To nielogiczne, gdyż o tym, kiedy wyrządzono szkodę, powinny decydować kryteria obiektywne.

Uchwała SN dotyczyła drugiego typu decyzji nadzorczej, czyli tej stwierdzającej jedynie naruszenie prawa.

Tak. Poza tym praktyczny efekt tego orzeczenia jest taki, że Skarb Państwa będzie podnosił zarzut przedawnienia, jeśli dekretowiec nie złożył pozwu o odszkodowanie za zbyty lokal przed upływem terminu przedawnienia liczonego od daty, w której decyzja podzielona stała się ostateczna. W takiej sytuacji znajduje się wiele osób.

Czyli trzyletni okres przedawnienia?