Zakaz reklamy aptek w świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

W maju br. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie zakazu reklamy usług dentystycznych w Belgii, stwierdzając, że jest on niezgodny z prawem wspólnotowym. Jest to o tyle ważne, że w Polsce od 2012 roku obowiązuje – bardzo podobny do zakwestionowanego belgijskiego zakazu – zakaz reklamy aptek, który jest przedmiotem skargi do Komisji Europejskiej.

Aktualizacja: 29.08.2017 14:41 Publikacja: 29.08.2017 14:29

Zakaz reklamy aptek w świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Foto: Fotolia.com

Postępowanie (sprawa C–339/15) zostało przeprowadzone na skutek wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, przedstawionego przez wydział karny belgijskiego sądu pierwszej instancji. Zarzuty kierowane wobec L. Vanderborghta wynikały z umieszczenia przez niego tablic informacyjnych zawierających m.in. numer telefonu i adres strony internetowej, prowadzenia stworzonej przez siebie strony internetowej, na której informował o różnego rodzaju wykonywanych świadczeniach zdrowotnych oraz umieszczenia kilku ogłoszeń w lokalnych gazetach.

Belgijskie ustawodawstwo zakazywało jednak jakiejkolwiek reklamy usług dentystycznych, przewidując jednocześnie enumeratywny katalog informacji jakie mogą zostać umieszczone na tablicy zamieszczonej na budynku, w którym mieści się gabinet.

Po przeprowadzeniu postępowania TSUE uznał, że obowiązujący w Belgii całkowity i ogólny zakaz wszelkiej reklamy dotyczącej świadczeń leczenia ust i zębów jest niezgodny ze swobodą świadczenia usług (art. 56 TFUE) oraz z dyrektywą o handlu elektronicznym (2000/31/WE). W uzasadnieniu wyroku zwrócono uwagę przede wszystkim na nieproporcjonalność przedmiotowych regulacji.

Analizując niniejszą sprawę nie sposób nie dostrzec licznych podobieństw z obowiązującym w Polsce zakazem reklamy aptek i działalności aptecznej: całkowity i ogólny zakaz reklamy, enumeratywna lista dozwolonych informacji o prowadzonej działalności oraz deklarowane cele – tj. ochrona zdrowia publicznego oraz godności zawodu.

Przedmiotowe orzeczenie potwierdza konieczność nowelizacji art. 94a Prawa farmaceutycznego. Jednym z głównych zarzutów kierowanych w stosunku do zakazu reklamy aptek jest brak proporcjonalności prowadzący do uniemożliwienia prowadzenia działań propacjenckich. Prawo farmaceutyczne nie przewiduje przykładowego katalogu dozwolonych działalności reklamowych. Prowadzi to w praktyce do stosowania wykładni rozszerzającej i uznawania za niedozwoloną reklamę wszelkich przejawów wyróżniania się aptek, nawet takich, którym nie można odmówić społecznej użyteczności (np. uczestnictwa w Karcie Dużej Rodziny czy akcjach profilaktycznych).

Problem został zauważony przez Radę Ministrów, która w sprawozdaniu z wykonania ustawy refundacyjnej wskazała m.in., że art. 94a PF nie powinien jednak prowadzić do zakazywania aptekom prowadzenia działań zmierzających do podnoszenia standardów świadczonych usług farmaceutycznych (np. udogodnień dla seniorów), czy angażowania się aptek w inne, społecznie korzystne, inicjatywy (np. udział w kampaniach prozdrowotnych).

Wnioski wynikające z orzeczenia TSUE oraz przytoczonego sprawozdania powinny zostać uwzględnione przez Ministra Zdrowia w toku prac nad tzw. dużą nowelizacją Prawa farmaceutycznego. Zasadnym rozwiązaniem byłoby np. wprowadzenie definicji reklamy apteki i jej działalności oraz katalogu działań niebędących reklamą. Zabezpieczałoby to rolę apteki jako placówki ochrony zdrowia, a jednocześnie umożliwiłoby prowadzenie akcji mających na celu dobro pacjentów.

Niezależnie od postulatów de lege ferenda, orzeczenie TSUE już teraz powinno być bezpośrednio uwzględniane przez inspekcję farmaceutyczną i sądy administracyjne. W odniesieniu do inspekcji oznaczałoby to rezygnację z rozszerzającej wykładni art. 94a ust. 1 PF, zaś w przypadku sądów uchylanie decyzji inspekcji, których przedmiotem były np. akcje profilaktyczne. Dalsze wątpliwości w tym zakresie powinny zaś zostać rozstrzygnięte poprzez skierowanie pytania prejudycjalnego do TSUE.

Zmiana w zakresie stosowania prawa – do czasu znowelizowania art. 94a PF – pozwoliłaby na nowo prowadzić działalność prospołeczną przez apteki, co z pewnością znalazłoby uznanie wśród pacjentów.

Autor jest prawnikiem w kancelarii Tomasik Jaworski

Postępowanie (sprawa C–339/15) zostało przeprowadzone na skutek wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, przedstawionego przez wydział karny belgijskiego sądu pierwszej instancji. Zarzuty kierowane wobec L. Vanderborghta wynikały z umieszczenia przez niego tablic informacyjnych zawierających m.in. numer telefonu i adres strony internetowej, prowadzenia stworzonej przez siebie strony internetowej, na której informował o różnego rodzaju wykonywanych świadczeniach zdrowotnych oraz umieszczenia kilku ogłoszeń w lokalnych gazetach.

Belgijskie ustawodawstwo zakazywało jednak jakiejkolwiek reklamy usług dentystycznych, przewidując jednocześnie enumeratywny katalog informacji jakie mogą zostać umieszczone na tablicy zamieszczonej na budynku, w którym mieści się gabinet.

Pozostało 81% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Opinie Prawne
Tomasz Pietryga: Reksio z sekcji tajnej. W sprawie Pegasusa sędziowie nie są ofiarami służb
Opinie Prawne
Robert Gwiazdowski: Ideowość obrońców konstytucji
Opinie Prawne
Jacek Czaja: Lustracja zwycięzcy konkursu na dyrektora KSSiP? Nieuzasadnione obawy
Opinie Prawne
Jakubowski, Gadecki: Archeolodzy kontra poszukiwacze skarbów. Kolejne starcie
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Opinie Prawne
Marek Isański: TK bytem fasadowym. Władzę w sprawach podatkowych przejął NSA