Już od połowy czerwca na łamach prasy wypowiadają się przedstawiciele samorządów prawniczych na temat wysokości stawek za czynności radców prawnych i adwokatów. Towarzyszą temu apele, protesty, a nawet namiastki demonstracji. Problemy, na które starano się zwrócić uwagę opinii publicznej, okazały się – z uwagi na świadomość prawną społeczeństwa – niejasne lub niezrozumiałe. Jeżeli ktoś nie wierzy, proszę zapytać taksówkarza lub fryzjera. Przekaz mógł wydawać się następujący: bogaci prawnicy (bo taki funkcjonuje stereotyp podsycany raportami płacowymi) chcą więcej pieniędzy.
Konsultacje eksperckie
Jednocześnie rozpoczęto konsultacje eksperckie z resortem sprawiedliwości na temat zmiany rozporządzeń taryfowych. Niedawno adwokatura w „rejtanowskim" geście odstąpiła od tych prac, zarzucając ich pozorowanie ze strony ministra sprawiedliwości. Dalszy postęp w pracach nad stawkami uzależniony był od radców prawnych. Samorząd radcowski stanął przed dylematem: działać, wykorzystując potencjał intelektualny grupy ekspertów i mieć wpływ na kierunek rozwiązań oraz dążyć do rezultatu, który poprawi sytuację radców prawnych, albo odstąpić od konsultacji nad stawkami z uwagi na fakt, że niektóre proponowane rozwiązania mogą się okazać nie w pełni satysfakcjonujące. Drugie rozwiązanie oznaczałoby zerwanie nici współpracy samorządów z resortem sprawiedliwości, co z dużym prawdopodobieństwem doprowadziłoby do definitywnego zamknięcia dyskusji na temat stawek radcowskich i adwokackich. Pozostałyby tylko protesty.
Zwołana na nadzwyczajne posiedzenie 30 lipca br. Krajowa Rada Radców Prawnych po wysłuchaniu sprawozdania z prac zdecydowała o ich kontynuowaniu w celu przedstawienia stosownych zmian do zaprezentowanych projektów rozporządzeń taryfowych. Uznała więc, że dążyć do celu należy w sposób spokojny i racjonalny, zakładając jednocześnie, że nowe rozporządzenia powinny wejść w życie 1 października br.
Różnice w metodzie, wspólny cel
Skąd tak różne stanowiska, chociaż cel samorządów wydaje się wspólny? Aby to wyjaśnić, należy się pochylić nad chronologią wydarzeń oraz towarzyszącymi im nieporozumieniami.
KRRP konsekwentnie realizuje swoją politykę dotyczącą konieczności uchylenia rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Zostało ono wydane na podstawie dwóch delegacji ustawowych, co kwestionowane jest nie tylko przez przedstawicieli doktryny prawa, ale także rzecznika praw obywatelskich we wniosku skierowanym do Trybunału Konstytucyjnego. Określone w nim stawki minimalne za czynności radców prawnych stanowią także podstawę określenia opłaty maksymalnej dla radcy ustanowionego z urzędu (150 proc. stawki minimalnej). Jakakolwiek więc zmiana stawek minimalnych związana być musi ze skutkami finansowymi dla budżetu, co blokowało ich zwiększenie (zmiany z lat 2012–2013 poszły nawet – z różnych przyczyn – w kierunku obniżenia dwóch stawek).
