W marcu 2017 r. Rzecznik przystąpił do postępowania przed WSA w Białymstoku ze skargi na ostateczną decyzję Wojewody Podlaskiego w sprawie odszkodowania za ograniczenie korzystania z nieruchomości związane z budową linii energetycznej wysokiego napięcia. Skarżąca uważa, że starosta błędnie ustalił wysokość rekompensaty za szkody powstałe wskutek realizacji inwestycji, gdyż podstawą jego decyzji był błędnie sporządzony operat szacunkowy. Nie została uwzględniona właściwa wartość rynkowa nieruchomości, jej stan, położenie i sposób użytkowania. Kobieta złożyła wniosek o wystąpienie przez organ do organizacji zawodowej rzeczoznawców majątkowych, aby ta oceniła prawidłowość sporządzenia operatu szacunkowego. Wniosek ten jednak nie został uwzględniony.
Wojewoda utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję starosty. Kobieta wniosła więc skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku. Na tym etapie do sprawy przystąpił Rzecznik Praw Obywatelskich.
23 maja 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku oddalił wniesioną skargę i utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję (sygn. akt II SA/Bk 138/17). W tej sytuacji Rzecznik Praw Obywatelskich złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
- Sprawa ma charakter precedensowy, gdyż dotyczy bardzo poważnego problemu, jakim jest nierzadka fikcyjność oceny przez organy prowadzące postępowanie operatu szacunkowego, który jest kluczowym dowodem w sprawach o odszkodowanie za wywłaszczenie bądź ograniczenie korzystania z nieruchomości - podkreśla Artur Zalewski, naczelnik Wydziału Cywilnoprawnego i Gospodarki Nieruchomościami w Biurze RPO. - Strony, aby skutecznie zakwestionować prawidłowość sporządzenia operatu szacunkowego, są zmuszane uzyskiwać pozaprocesową ekspertyzę w ramach umowy zawartej z organizacją zawodową rzeczoznawców majątkowych. Ekspertyza taka jest kosztowna, a ze względu na jej pozaprocesowy charakter, nie można uzyskać zwolnienia od kosztów jej ponoszenia ani rozliczyć jej kosztów w ramach postępowania administracyjnego.
W ocenie Rzecznika taka praktyka jest niezgodna z podstawowymi zasadami postępowania administracyjnego, zgodnie z którymi to organy mają obowiązek zebrać pełny materiał dowodowy i dokonać jego wszechstronnej oceny, a koszty czynności niezbędnych do załatwienia sprawy obciążają organ prowadzący postępowanie.
