Nowa ustawa dereprywatyzacyjna weszła w życie 5 maja br. Dotyczy nieruchomości podlegających przepisom dekretu z 6 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (tzw. dekret Bieruta). Dla załatwienia tych spraw ustawodawca utworzył nowy organ administracji publicznej – Komisję do spraw usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa (dalej komisja). Przewidziano dla niej wiele uprawnień, które nie przysługują organowi prowadzącemu zwykłe postępowanie administracyjne.
Postępowanie rozpoznawcze
Komisja przeprowadza z urzędu czynności sprawdzające w celu stwierdzenia, czy w związku z wydaniem danej decyzji reprywatyzacyjnej istnieją podstawy do wszczęcia postępowania rozpoznawczego. Przewidziano, że organy administracji rządowej i samorządowej oraz podległe im jednostki organizacyjne, na wniosek przewodniczącego komisji, mają obowiązek udzielać komisji, w ramach swoich kompetencji, pomocy przy wykonywaniu zadań, a w szczególności przedstawiać, w terminie wskazanym we wniosku, niezbędne informacje i dokumenty oraz wydawać opinie. Przewodniczący komisji może także wystąpić do prokuratora z wnioskiem o przeszukanie pomieszczeń lub innych miejsc, czy zajęcie rzeczy w celu zabezpieczenia dowodu w sprawie.
W toku postępowania rozpoznawczego przeprowadzana jest rozprawa. Obowiązkowy jest udział w rozprawie strony, wezwanej do stawienia się na nią osobiście. Strona, która mimo prawidłowego wezwania nie stawiła się bez uzasadnionej przyczyny albo bez zezwolenia kierującego rozprawą opuściła rozprawę przed jej zakończeniem, może być ukarana grzywną do 3.000 zł, a w razie ponownego niezastosowania się do wezwania – grzywną do 10 000 zł. Grzywnami do tej wysokości można ukarać także świadka lub biegłego – za niestawiennictwo, opuszczenie rozprawy bez zezwolenia lub bezzasadną odmowę złożenia zeznania albo wydania opinii. Świadek podlega odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy, o czym należy pouczyć przed rozpoczęciem przesłuchania.
W sytuacji, gdy jest to niezbędne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, komisja może – w drodze postanowienia – nakazać wpis w księdze wieczystej ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu rozpoznawczym. W przypadku decyzji reprywatyzacyjnej, która nie wywołała nieodwracalnych skutków prawnych (nieodwracalne skutki prawne mają miejsce np. w razie odpłatnego nabycia nieruchomości przez osobę w dobrej wierze), komisja może także ustanowić zakaz zbywania lub obciążania nieruchomości. Podstawą wpisu w księdze wieczystej jest postanowienie komisji, z chwilą jego wydania. Komisja występuje z wnioskiem o wpis w księdze wieczystej. Na postanowienie zawierające zakaz zbywania lub obciążania nieruchomości, właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości przysługuje zażalenie.
W razie powzięcia przez komisję informacji o toczącym się – przed organem administracji, sądem administracyjnym, sądem powszechnym lub Sądem Najwyższym – postępowaniu:
