Eksmisja lokatorów: ciężarne i rodziny z dziećmi dalej chronione

W Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa konsultacje publiczne projektów ustaw to nie tylko czysta formalność. Jak dowiedziała się „Rzeczpospolita", pod wpływem krytyki resort wycofuje się z propozycji, by to sąd decydował w wyroku, komu przyznać prawo do lokalu socjalnego, a komu nie.

Lista zostaje

Chodzi o projekt nowelizacji ustawy o ochronie praw lokatorów, tzw. ustawy lokatorskiej. Pierwotnie ministerstwo zaproponowało, by z ustawy wykreślić listę osób, którym sąd musi przyznać w wyroku eksmisyjnym prawo do lokalu socjalnego. Są na niej: obłożnie chorzy, emeryci i renciści spełniający kryteria do otrzymania świadczeń z pomocy społecznej, bezrobotni, ciężarne, małoletni, niepełnosprawni, ubezwłasnowolnieni oraz eksmitowani spełniający przesłanki określone w uchwałach rad gmin (chodzi m.in. o osoby, które znalazły się w niedostatku), chyba że mają gdzie zamieszkać.

Sąd miał każdorazowo badać sytuację majątkową oraz rodzinną eksmitowanego i dopiero na tej podstawie podejmować decyzję, czy dać prawo do lokalu socjalnego. Zmiana była związana z programem Mieszkanie+. Miała ułatwić rozwój rynku tanich mieszkań pod wynajem.

Teraz ministerstwo wycofuje się z tej propozycji. Zachowa w ustawie lokatorskiej wspomnianą listę osób uprawnionych do lokalu socjalnego, ale da też sądom furtkę. Sędzia będzie mógł nie tylko sprawdzić, czy eksmitowany mieści się wśród uprawnionych, ale też przyjrzy się jego sytuacji mieszkaniowej i majątkowej. Dziś nie wynika to wprost z przepisów i sądy postępują różnie.

Za i przeciw

– To dobry kierunek zmian – uważa Kamila Dołowska, dyrektor zespołu prawa cywilnego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. – Wcześniejsza propozycja ministerstwa mogłaby prowadzić do tragedii wielu ludzi i do eksmisji na bruk. Cieszymy się bardzo, że resort wziął pod uwagę nasze sugestie i chce jedynie doprecyzować obowiązujące przepisy – tłumaczy Dołowska.

Jej zdaniem dzięki tej zmianie uniknie się automatyzmu. Sądy będą nie tylko sprawdzać, czy dana osoba znajduje się na liście uprawnionych do lokalu socjalnego, ale również badać realną sytuację mieszkaniową i materialną.

Sceptyczny wobec propozycji jest Jakub Żalek z Komitetu Obrony Lokatorów.

– Poprzednia wersja projektu była nie do przejęcia. Ta jest znaczne lepsza – przyznaje. Jego zdaniem jednak nie rozwiązuje wszystkich problemów eksmitowanych. Bardzo często bowiem wyroki eksmisyjne zapadają zaocznie, bo lokatorzy nic nie wiedzą o toczącym się postępowaniu, ponieważ nie docierają do nich zawiadomienia z sądu. Właściciele zwłaszcza prywatnych kamienic potrafią bowiem demontować skrzynki pocztowe.

– Poza tym wiele osób nie ma szans na lokal od gminy, bo nie spełnia jej kryteriów dochodowych na przydział lokalu, które zwykle są bardzo niskie – tłumaczy Żalek.

Inaczej na ten problem patrzy Krzysztof Lewandowski, wiceprezydent Zabrza.

– Nie jestem zwolennikiem wyrzucania ludzi na bruk. Jakaś ochrona przed eksmisją musi być – mówi wiceprezydent. – Niemniej obecnie rynek najmu w Polsce praktycznie nie istnieje. Przepisy bowiem nadmiernie chronią osoby znajdujące się na liście z ustawy lokatorskiej – uważa Lewandowski. – Nie można eksmitować, dopóki nie dostarczy się lokalu socjalnego, tych zaś gminy nie mają. W efekcie chronieni z listy latami mieszkają w dotychczasowych mieszkaniach. Ludzie boją się zaś wynajmować mieszkania. Dlatego, jeżeli rząd chce rozwijać rynek najmu w ramach programu Mieszkanie+, czy tego chce, czy nie, musi poluzować rygory eksmisji. W przeciwnym razie nigdy nie będzie rynkiem z prawdziwego zdarzenia.