Sprzeciw prokuratora w sprawie reprywatyzacji warszawskiej nieruchomości przy ul. Kossaka 5

Kossaka 5 w Warszawie to prestiżowy adres. Stoi na niej pięknie odrestaurowana willa. To jedna z ok. 170 zreprywatyzowanych nieruchomości w Warszawie, wobec których prokuratura wznowiła postępowania. Ma wątpliwości, czy te nieruchomości zwrócono zgodnie z prawem i czy słusznie w ubiegłych latach prokuratorzy odmawiali wszczynania śledztw lub umarzali je.

W sprzeciwie wniesionym do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie Prokurator z Prokuratury Regionalnej we Wrocławiu domaga się stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji Naczelnika Dzielnicy Warszawa Żoliborz z 25 listopada 1976 roku. W ocenie prokuratury decyzja została wydana z rażącym naruszeniem prawa.

Nie było wniosku

Na podstawie dekretu z 26 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 278) nieruchomość przy Kossaka 5 została objęta w posiadanie przez Gminę m.st. Warszawy. Po likwidacji gmin w 1950 roku przeszła na własność Skarbu Państwa.

Przed wejściem w życie przepisów dekretu z 26 października 1945 roku właścicielami nieruchomości przy ulicy Kossaka 5 w Warszawie byli Wincenty S. i Witold S. Na nieruchomości usytuowany był budynek mieszkalny wybudowany w 1939 roku.

Postanowieniem Sądu Rejonowego m.st. Warszawy zostało potwierdzone prawo spadkowe po zmarłym Wincentym S. na rzecz jego trojga dzieci.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 i 2 dekretu z 26 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy dotychczasowy właściciel gruntu, prawni następcy właściciela, lub osoby prawa jego reprezentujące, a jeżeli chodzi o grunty oddane na podstawie obowiązujących przepisów w zarząd i użytkowanie – użytkownicy gruntu mogą w ciągu 6 miesięcy od dnia objęcia w posiadanie gruntu przez gminę zgłosić wniosek o przyznanie na tym gruncie jego dotychczasowemu właścicielowi prawa wieczystej dzierżawy z czynszem symbolicznym lub prawa zabudowy za opłatą symboliczną. Gmina uwzględni wniosek, jeżeli korzystanie z gruntu przez dotychczasowego właściciela da się pogodzić z przeznaczeniem gruntu według planu zabudowania. W przypadku osób prawnych gmina uwzględni wniosek, jeżeli dodatkowo użytkowanie gruntu zgodnie z jego przeznaczeniem w myśl planu zabudowania nie pozostaje w sprzeczności z zadaniami ustawowymi lub statutowymi tej osoby prawnej.

Jak informuje Prokuratura Krajowa, z akt własnościowych wynika, że właściciele nieruchomości nie złożyli wniosku dekretowego w trybie art. 7 tego dekretu.

Były właściciel został użytkownikiem wieczystym

Witold S. 20 lipca 1965 roku złożył wniosek o oddanie w wieczyste użytkowanie tego gruntu na podstawie przepisów par. 1 i 3 uchwały Rady Ministrów Nr 11 z 27 stycznia 1965 roku w sprawie oddania niektórych terenów na obszarze m.st. Warszawy w użytkowanie wieczyste (Monitor Polski Nr 6, poz. 18). Uchwała ta przyznawała przedwojennym właścicielom lub ich następcom prawnym uprawnienie do składania na nowo wniosków o ustanowienie użytkowania wieczystego w pewnym, ograniczonym zakresie. Warunkiem było złożenie przez uprawniony podmiot wniosku do 31 lipca 1965 roku.

Z zapisów tej uchwały Rady Ministrów wynika, że miała ona na celu uporządkowanie stanu prawnego terenów i położonych na nich domów mieszkalnych oraz gospodarstw rolnych, sadowniczych i warzywniczych w granicach m.st. Warszawy. Jednocześnie z ustanowieniem wieczystego użytkowania gruntu następowało ex lege przywrócenie własności budynków i urządzeń położonych na tym gruncie.

Naczelnik Dzielnicy Warszawa Żoliborz decyzją z 25 listopada 1976 roku ustanowił na rzecz Witolda S. i spadkobierców po zmarłym Wincentym S. użytkowanie wieczyste do gruntu położonego przy ulicy Kossaka 5.

Na podstawie tej decyzji 25 lipca 1978 roku w Państwowym Biurze Notarialnym w Warszawie został zawarty akt notarialny pomiędzy przedstawicielem urzędu a użytkownikami wieczystymi.

Bez podstawy prawnej

W swoim sprzeciwie prokurator z Prokuratury Regionalnej we Wrocławiu podniósł, że uchwała Rady Ministrów Nr 11 z 27 stycznia 1965 roku, na mocy której ustanowiono prawo użytkowania wieczystego do gruntu przy ulicy Kossaka 5 w Warszawie, ma charakter samoistnego aktu prawnego, wydanego bez upoważnienia ustawowego. Nie może ona zatem stanowić samodzielnego źródła prawa powszechnie obowiązującego i być podstawą prawną decyzji administracyjnych.

Taką wykładnię dotyczącą źródeł prawa powszechnie obowiązującego konsekwentnie prezentuje w swoich orzeczeniach Naczelny Sąd Administracyjny. Zgodnie z nią podstawę prawną decyzji administracyjnych mogą stanowić przepisy zawarte w ustawach i aktach wykonawczych wydanych w ramach upoważnienia ustawowego.

W wyroku NSA z 28 lipca 2006 roku (sygn. akt I OSK 1129.05) oraz uchwale 5 sędziów NSA z 9 listopada 1998 roku (sygn. akt OPK 11/98) podkreślono, że uchwała Rady Ministrów Nr 11 nie może być uznana za akt kreujący odrębną sprawę administracyjną w oderwaniu od obowiązującego stanu prawnego, wynikającego z przepisów rangi ustawowej i aktów wykonawczych wydanych na podstawie i w granicach upoważnienia ustawowego. Uchwała ta nie mogła zmieniać stanu prawnego wynikającego z ustaw, w tym art. 7 – 9 dekretu z 26 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy, nadal wówczas obowiązującego. Nie można zatem uznać, że uchwała ta przedłużała termin składania wniosków określony w art. 7 dekretu, bądź wprowadzała nowy termin dochodzenia uprawnień na podstawie dekretu.

Prokurator podniósł w swoim sprzeciwie, że w związku z tym decyzja Naczelnika Dzielnicy Warszawa Żoliborz z 25 listopada 1976 roku, na mocy której ustanowiono na rzecz Witolda S. i spadkobierców po zmarłym Wincentym S. użytkowanie wieczyste do gruntu położonego przy ulicy Kossaka 5 w Warszawie, została wydana bez podstawy prawnej i z rażącym naruszeniem prawa. W konsekwencji stanowi to wadę nieważności z art. 156 par. 1 pkt 2 kodeksu postępowania administracyjnego.