Zasady przyznawania zasiłku stałego - wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Niepełnosprawny, który był pozbawiony środków do życia, powinien otrzymać zasiłek od dnia powstania niepełnosprawności.

Publikacja: 06.10.2015 18:58

Zasady przyznawania zasiłku stałego - wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek

Zasady przyznawania zasiłku stałego są niezgodne z ustawą zasadniczą – uznał we wtorek Trybunał Konstytucyjny. Jest on bowiem wypłacany począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek o pomoc wraz z wymaganą dokumentacją. Jest tak nawet wtedy, gdy wnioskujący spełniał wcześniej przesłanki przyznania zasiłku, bo był niepełnosprawny, musiał jednak zgromadzić dokumentację, co w Polsce trwa długo.

– Uznanie za osobę niepełnosprawną może trwać nawet kilka miesięcy, w zależności od tego, jak długo trwa gromadzenie dokumentów od lekarzy specjalistów – zauważa dr Paweł Kubicki ze Szkoły Głównej Handlowej.

Sprawa dotyczyła niepełnosprawnej, która mieszkała z matką emerytką pobierającą świadczenie z ZUS, i ono stanowiło źródło ich utrzymania. Po śmierci matki niepełnosprawna została bez środków do życia. Nie pracowała i nie miała żadnego innego źródła dochodu. Zwróciła się do powiatowego zespołu ds. orzekania o uznanie jej za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym. Cała procedura trwała jednak ponad rok.

Po zgromadzeniu dokumentacji złożyła wniosek o przyznanie jej stałego zasiłku z pomocy społecznej i otrzymała pozytywną decyzję. Odwołała się jednak do samorządowego kolegium odwoławczego. Jej zdaniem powinna dostać zasiłek od dnia powstania niepełnosprawności. Wojewódzki sąd administracyjny nie przyznał jej racji. Zrobił to dopiero Trybunał.

Przypomniał, że zasiłek stały jest świadczeniem, o które może starać się osoba całkowicie niezdolna do pracy, znajdująca się w trudnej sytuacji materialnej (spełniająca kryterium dochodowe). Warunek całkowitej niezdolności spełniona m.in. osoba legitymująca się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Biorąc pod uwagę tryb orzekania o niepełnosprawności, w szczególności fakt, że postępowanie to może być długotrwałe, osoba uprawniona do uzyskania zasiłku stałego przez pewien czas nie może się o niego ubiegać. Nie może bowiem złożyć wniosku o wsparcie, nawet jeżeli znajduje się w trudnej sytuacji materialnej.

Trybunał stwierdził, że to niezgodne z art. 67 ust. 2 Konstytucji RP. Zgodnie z nim obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i niemający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego.

Jak uzasadniał sędzia Piotr Tuleya, istnieje związek między niepełnosprawnością a sytuacją finansową. Choć art. 67 ust. 2 konstytucji nie określa bezpośrednio wysokości, charakteru, przesłanek ani trybu przyznawania świadczeń gwarantujących prawo do pomocy społecznej, to elementy te muszą być ukształtowane w taki sposób, by osoba niezdolna do pracy i pozostająca bez środków do życia mogła skorzystać ze wsparcia państwa.

– Nie można przyjmować jednak automatyzmu. Niepełnosprawność nie zawsze pociąga za sobą brak środków do egzystencji. Jeśli niepełnosprawny ma inne środki utrzymania, prawo do zabezpieczenia społecznego nie przysługuje – mówił sędzia Piotr Tuleya.

Artykuł 106 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej utraci moc obowiązującą z końcem przyszłego roku. Do tego czasu ustawodawca ma uchwalić nowelizację.

Trybunał Konstytucyjny przed wydaniem wyroku rozstrzygnął też inną ważną kwestię. Uznał bowiem, że skarżąca wyczerpała drogę prawną, mimo że sprawa nie trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Skarżąca po otrzymaniu opinii pełnomocnika o bezzasadności skargi zrezygnowała z dalszych możliwych działań zmierzających do zaskarżenia wyroku WSA. Zdaniem Trybunału taka opinia wystarczyła.

Eksperci krytykują wyrok.

– Ośrodek pomocy społecznej, by przyznać zasiłek, powinien mieć do tego podstawę w postaci orzeczenia o niepełnosprawności – uważa dr Kubicki. Jego zdaniem problem nie tkwi w tym, od kiedy przysługuje zasiłek, ale w tym, że niepełnosprawna nie mogła wcześniej otrzymywać świadczeń ze względu na trudną sytuację życiową.

Zasady przyznawania zasiłku stałego są niezgodne z ustawą zasadniczą – uznał we wtorek Trybunał Konstytucyjny. Jest on bowiem wypłacany począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek o pomoc wraz z wymaganą dokumentacją. Jest tak nawet wtedy, gdy wnioskujący spełniał wcześniej przesłanki przyznania zasiłku, bo był niepełnosprawny, musiał jednak zgromadzić dokumentację, co w Polsce trwa długo.

– Uznanie za osobę niepełnosprawną może trwać nawet kilka miesięcy, w zależności od tego, jak długo trwa gromadzenie dokumentów od lekarzy specjalistów – zauważa dr Paweł Kubicki ze Szkoły Głównej Handlowej.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów