W związku z postawieniem przez prokuratora funkcjonariuszowi Straży Granicznej zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 231 §1 kodeksu karnego wszczęto przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne. Zostało ono jednak zawieszone do czasu zakończenia postępowania karnego. Organ uznał, że czyn zarzucany w postępowaniu dyscyplinarnym jest tożsamy z zarzutem będącym przedmiotem postępowania karnego. Po pewnym czasie postępowanie karne zostało umorzone z powodu, jak uznano, niepopełnienia przez funkcjonariusza zarzucanego mu czynu. Umorzone zostało też postępowanie dyscyplinarne, ale z powodu przedawnienia karalności. Funkcjonariusz uważa, że powinien zostać uniewinniony. Czy jeśli zaskarży to postanowienie do sądu ma szanse na korzystne dla siebie rozstrzygniecie?
Tak. Jak wskazał NSA w wyroku z 8 kwietnia 2011 r. (I OSK 2093/10) wystąpienie negatywnej przesłanki procesowej w postaci przedawnienia karalności czynu nie wyklucza umorzenia postępowania z przyczyn materialnych bądź wydania orzeczenia uniewinniającego, o ile zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na ustalenie czy czyn popełniono oraz umożliwia jego merytoryczną ocenę, pod kątem odpowiedzialności dyscyplinarnej .
W powyższym wyroku NSA powołał się na orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach karnych (m.in. uchwała z 13 marca 1997 r. I KZP 1/97 OSNKW 1997 nr 5-6, poz., 42). Wynika z nich, że nie można umorzyć postępowania powołując się na upływ terminu przedawnienia, jeżeli poddana analizie i ocenie całość ujawnionych okoliczności nie pozwala na przypisywanie winy lub czyni wątpliwym samo zaistnienie zdarzenia. Ewentualne orzeczenie merytoryczne może wtedy oznaczać wyłącznie uniewinnienie obwinionego.
Natomiast umorzenie postępowania dyscyplinarnego z powodu przedawnienia powinno nastąpić jedynie wówczas, gdy do chwili orzekania, nie zostałyby przeprowadzone wszelkie dowody oraz nie zostałyby wyjaśnione wszystkie okoliczności pozwalające na stwierdzenie, że obwiniony nie popełnił czynu stanowiącego delikt dyscyplinarny objęty przedstawionym mu zarzutem (postanowienie SN z 15 kwietnia 2004 r. SDI 21/04, OSNKW 2004, z. 6, poz. 64).
Przedstawiona wyżej linia orzecznictwa znalazła swój wyraz również w sprawie dyscyplinarnej rozpatrywanej w postępowaniu sądowoadministracyjnym. NSA w wyroku z 12 maja 2006 r. (OSK 1130/05) stwierdził, że zgodnie z art. 135 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 135 ust. 4 ustawy o Policji, na skutek upływu rocznego terminu od daty popełnienia przewinienia, kary dyscyplinarnej nie wymierza się, a postępowanie dyscyplinarne podlega umorzeniu. Sąd zaznaczył przy tym, że dopiero upływ określonego w tych przepisach rocznego terminu rodzi przeszkodę do wydania orzeczenia wymierzającego karę i obliguje - w przypadku ustalenia, że przewinienie miało miejsce – do umorzenia postępowania. Zdaniem NSA ustawodawca nie przewidział analogicznego ograniczenia czasowego do wydania orzeczenia uniewinniającego, co oznacza, że orzeczenie takie – w przypadku ustalenia, że do przewinienia nie doszło – organ może wydać bez względu na upływ wspomnianego rocznego terminu.
