Inicjatywa skierowana jest do osób, które nie mogą bądź nie chcą zaciągać długoletniego zobowiązania, jakim jest kredyt hipoteczny, osób, które były już najemcami, ale dotychczasowe warunki najmu ich nie satysfakcjonowały, studentów czy też osób migrujących z powodów zawodowych.
Najemcą może zostać każda pełnoletnia osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych i spełniająca określone wymagania finansowe, niezależnie od tego, czy jest aktywna zawodowo, czy nie. Do umowy najmu może przystąpić więcej niż jedna osoba. Mieszkania mogą być przeznaczone zarówno na cele mieszkaniowe dla pracowników, jak i na prowadzenie działalności gospodarczej. Umowę najmu można zawrzeć na okres minimum 6 miesięcy, a maksimum 48, a po tym okresie istnieje możliwość jej przedłużenia.
Jednym z głównych założeń przedsięwzięcia jest zapewnienie stabilności warunków umowy oraz przewidywalności decyzji właściciela lokum. Ceny najmu uzależnione są od długości trwania umowy, wyróżniono dwa przedziały: od 6 do 23 miesięcy i od 24 do 48 miesięcy.
W całym 2015 r. w ramach inicjatywy udostępniono 380 lokali mieszkalnych: 124 w Poznaniu, 122 w Piasecznie i 134 w Gdańsku. Na koniec pierwszego roku działania inicjatywy zakontraktowano 1 071 kolejnych lokali mieszkalnych, a 949 jest w trakcie finalizacji decyzji inwestycyjnej.
Nie ulega wątpliwości, że ostatnie działania podejmowane przez rząd w znacznie większym stopniu wspierały nabywanie mieszkań na własność aniżeli zwiększenie dostępności lokali na wynajem. Dopiero wprowadzony Fundusz Mieszkań na Wynajem jest rządową inicjatywą propagującą najem, jednak jest to zarówno jednostkowy, jak i pionierski Program, który nie zmieni przywiązania Polaków do własności. Projekt, mimo że dotychczas cieszy się sporym zainteresowaniem, nie spełnia pokładanych w nim nadziei na zwiększenie mobilności osób poszukujących pracy, głównie ze względu na czynsz, który jest dość wysoki pomimo składanych zapewnień o jego nierynkowym charakterze. Jednak dotychczasowe wyniki projektu pokazują, że w Polsce brakuje tego typu instrumentów, a zapotrzebowanie jest duże.
Program Mieszkanie plus
W czerwcu tego roku ogłoszony został przez rząd Narodowy Program Mieszkaniowy Mieszkanie plus, który jest nową inicjatywą rządu mającą być elementem kompleksowego programu wsparcia polskich rodzin. Projekt opiera się na trzech podstawowych filarach - powołaniu Narodowego Funduszu Mieszkaniowego, którego celem byłaby budowa mieszkań na wynajem o ograniczonym czynszu z możliwością dojścia do własności, wspieraniu budownictwa komunalnego i zmianach zasad działania spółdzielni mieszkaniowych, a także wprowadzeniu zachęt do oszczędzania na cele mieszkaniowe w postaci Indywidualnych Kont Mieszkaniowych.
Z informacji przedstawionych przez premier Beatę Szydło podczas konferencji prasowej w dniu prezentacji założeń Programu wynika, że program ma być powszechny, a co za tym idzie - dostępny dla każdego. W założeniach nie ma ograniczeń m.in. wiekowych, premier zaznaczyła jednak, że preferowane będą rodziny wielodzietne i to właśnie liczba dzieci będzie decydowała o przyznanej punktacji dla potencjalnego najemcy. Program dedykowany będzie Polakom o niskich dochodach oraz klasie średniej, której nie stać na zakup własnego mieszkania ani na wynajęcie lokalu na wolnym rynku. Stawka czynszu w tych lokalach będzie wynosiła od 10 do 20 zł za mkw., w zależności od lokalizacji inwestycji. Różnica w wysokości czynszu wynikać będzie z różnych kosztów prowadzenia inwestycji w zależności od regionu kraju.
Kolejnym elementem Mieszkania plus ma być ustawa zachęcająca do systematycznego oszczędzania na mieszkanie. Z zapowiedzi premier wynika, iż będą to prawdopodobnie dedykowane specjalne konta, na które wpłacane będą premie od zgromadzonych oszczędności. W ocenie Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa umożliwi to poprawę dostępności mieszkań, bo oszczędzać będzie można na różne cele mieszkaniowe: nie tylko na zakup czy budowę, ale także np. wkład własny przy zakupie nieruchomości na kredyt lub na wkład mieszkaniowy w spółdzielni czy TBS. Środki te będzie można również wykorzystać na poprawę standardu lokalu remont czy wykończenie mieszkania.
Uzupełnieniem Programu będzie zwiększenie wsparcia rządu dla społecznego budownictwa czynszowego. Samorządy będą mogły wnioskować o dofinansowanie w wysokości 35 - 55% kosztów budowy mieszkań komunalnych. Samorządy, spółki gminne i towarzystwa budownictwa społecznego będą mogły także ubiegać się o preferencyjne kredyty w Banku Gospodarstwa Krajowego na budowę społecznych mieszkań czynszowych.
Jak dotąd rząd nie podał szczegółowych informacji dotyczących zasad funkcjonowania nowego Programu, choć 3 czerwca br. premier zapowiadała, że projekt ruszy oficjalnie w roku 2017, a pierwsze realizacje budowy mieszkań rozpoczną się już w roku 2018. Inwestycje w ramach Programu powstaną na terenach Skarbu Państwa, które zostaną przekazane do powołanego Narodowego Funduszu Mieszkaniowego.
Podsumowując: opisane inicjatywy udowodniły, że pomoc rządowa w zakresie dofinansowania polityki mieszkaniowej jest niezbędna - uważa Judyta Konopka.