Zagadki Festiwalu Kultury Latynoamerykańskiej

Ameryka Łacińska to świat, gdzie pisarze chcą być prezydentami, a malarki piszą książki kucharskie.

Publikacja: 18.10.2017 18:45

Foto: materiały prasowe

Jednym z kultowych dzieł literatury latynoamerykańskiej jest „Gra w klasy" Julio Cortazara. To książka łamigłówka, jej poszczególne rozdziały można czytać w różnej kolejności, odkrywając za każdym razem inny sens fabuły. Autor rozrzuca przed czytelnikiem klocki, a od wyobraźni i kreatywności czytającego zależy, czy i jaką budowlę będzie w stanie z nich stworzyć.

Podobne wyzwanie dla nas, Europejczyków, stanowi sama Ameryka Łacińska. Znamy ją najczęściej jedynie z telewizyjnych relacji i seriali lub za pośrednictwem dzieł sztuki. Na ich podstawie tworzymy sobie obraz dalekiego, egzotycznego świata. Wiele nowych elementów dodał do tej łamigłówki Festiwal Kultury Latynoamerykańskiej, który kończy się w ten czwartek w Krakowie.

Polityka według Llosy

Z Ameryką Łacińską kojarzy się nam zazwyczaj trudny do ogarnięcia polityczny chaos. Kolejne przewroty, rządy wojskowych junt, lokalnych satrapów czy komunistycznych reżimów tworzą skomplikowaną mozaikę. Ta rzeczywistość może nie jest jednak tak obca, jak na pierwszy rzut oka się wydaje.

Zaprezentowany na festiwalu film „Święto Kozła" na podstawie powieści laureata literackiej Nagrody Nobla Maria Vargasa Llosy o rządach dominikańskiego dyktatora, Rafaela Trujillo, pokazuje występujące pod każdą szerokością geograficzną mechanizmy władzy.

Tomasz Pindel, znawca literatury iberoamerykańskiej, mówił przed pokazem filmu, że „Święto Kozła" odkrywa psychologiczny wymiar dyktatury, ustroju, którego działanie opiera się nie tyle na fizycznym przymusie, ile na uwięzieniu ludzi w sieci wzajemnych wpływów, relacji i zależności.

Sam Llosa, którego twórczości poświęcone było podczas festiwalu osobne spotkanie, poznał świat polityki z bliska. W 1990 roku nieznaczną ilością głosów przegrał w drugiej turze wyborów na prezydenta Peru.

Prekolumbijskie imiona

To, co uniwersalne, przeplatało się podczas festiwalu z lokalnym folklorem. Na wystawie „Frida i Diego. Niech żyje życie!", dokumentującej dzieje związku dwojga pochodzących z Meksyku malarzy, Fridy Kahlo i Diego Riviery, można było się przekonać o tym, jak wielką wartością była dla tych artystów rodzima kultura.

Małżeństwo to fascynowało się wszystkim, co rdzennie meksykańskie. Frida i Diego kolekcjonowali dzieła sztuki z epoki prekolumbijskiej, a na części fotografii widzimy malarzy w towarzystwie psów, którym, jak dowiadujemy się z podpisów, nadawali imiona pochodzące z czasów prekolumbijskich, jak np. Nahual.

Nosili tradycyjne, meksykańskie ubrania i nie uznawali innej kuchni poza meksykańską. Na festiwalu można było zresztą samemu spróbować sił w przyrządzeniu potraw według autorskich przepisów Fridy Kahlo, podczas warsztatów kulinarnych prowadzonych przez szefa kuchni Ambasady Meksyku.

Miłość do tradycji

– Choć za ich życia Diego był bardziej cenionym twórcą, to Frida jest obecnie najbardziej znaną na świecie artystką pochodzącą z Ameryki Łacińskiej. Mieszkańcy Meksyku są dumni z tego, że tak wielką popularność zdobyła ich rodaczka, która na każdym kroku podkreślała swą narodową tożsamość – mówi „Rzeczpospolitej" Irwin Salazar, attaché ds. kultury Ambasady Meksyku. Kahlo i Riviera byli zafascynowani nie tylko dawną kulturą meksykańską, ale i ideami socjalizmu. Na zdjęciach zaprezentowanych podczas wystawy można ich zobaczyć w towarzystwie Lwa Trockiego czy z zaciśniętymi pięściami protestujących na rzecz walki klas.

Miłość do rdzennej tradycji i sprzeciw wobec niesprawiedliwości społecznej panującej w Ameryce Łacińskiej przeplatają się również w twórczości innej bohaterki festiwalu, chilijskiej poetki, pieśniarki i malarki Violetty Parry; pierwszej kobiety, której indywidualne prace wystawiono w muzeum w Luwrze. Artystka objechała cały swój kraj, zbierając miejscowe opowieści i pieśni. Jej mottem stały się słowa „stwórz z tego, co tam jest". Pisała wiersze i piosenki, w których dochodzą do głosu zarówno chilijski folklor, jak i ból spowodowany ubóstwem rodaków.

Aby uczcić przypadające na ten rok 100. urodziny Parry, mieszkańcy Chile wybrali w ogólnokrajowym, zorganizowanym przez rząd głosowaniu ich ulubione pieśni tej artystki. Stworzyli „Śpiewnik ludowy", którego polski przekład powstał z inicjatywy Centro Latino, organizatora Festiwalu Kultury Latynoamerykańskiej i został zaprezentowany w jego trakcie. Pieśni Parry wykonała również w Piwnicy pod Baranami hiszpańska śpiewaczka Sensi Fallan.

Obraz Ameryki Łacińskiej w kulturze masowej został w ostatnich latach zdominowany przez serial „Narcos" – historię kolumbijskiego „króla kokainy" Pablo Escobara.

– Do dziś mieszkańcy jego rodzinnego miasta Medellin pamiętają go nie tylko jako twórcę narkotykowego imperium, ale również tego, który pomagał ubogim. Jego posiadłość stała się w ostatnim czasie prawdziwą atrakcją turystyczną – mówi Natalia Święchowicz, która podczas festiwalu przedstawiła relację ze swej podróży do Kolumbii.

– Ja patrzę na ten kraj nie przez pryzmat narkotykowych karteli, tylko zawsze chętnych do rozmowy i pomocy ludzi – dodaje podróżniczka. – Zresztą, cała Ameryka Łacińska czeka z otwartymi ramionami na turystów. Naprawdę nie trzeba jej się bać.

Jednym z kultowych dzieł literatury latynoamerykańskiej jest „Gra w klasy" Julio Cortazara. To książka łamigłówka, jej poszczególne rozdziały można czytać w różnej kolejności, odkrywając za każdym razem inny sens fabuły. Autor rozrzuca przed czytelnikiem klocki, a od wyobraźni i kreatywności czytającego zależy, czy i jaką budowlę będzie w stanie z nich stworzyć.

Podobne wyzwanie dla nas, Europejczyków, stanowi sama Ameryka Łacińska. Znamy ją najczęściej jedynie z telewizyjnych relacji i seriali lub za pośrednictwem dzieł sztuki. Na ich podstawie tworzymy sobie obraz dalekiego, egzotycznego świata. Wiele nowych elementów dodał do tej łamigłówki Festiwal Kultury Latynoamerykańskiej, który kończy się w ten czwartek w Krakowie.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kultura
Muzeum Narodowe w Krakowie otwiera jutro wystawę „Złote runo – sztuka Gruzji”
Kultura
Muzeum Historii Polski: Pokaz skarbów z Villa Regia - rezydencji Władysława IV
Architektura
W Krakowie rozpoczęło się 8. Międzynarodowe Biennale Architektury Wnętrz
radio
Lech Janerka zaśpiewa w odzyskanej Trójce na 62-lecie programu
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Kultura
Zmarł Leszek Długosz