Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z faktu, iż rękojmia i gwarancja nie są pojęciami tożsamymi. Co więcej, nie posiadają także wiedzy na temat przysługujących im praw wynikających z tych instytucji. Problemy zaczynają się w momencie, gdy po upływie krótkiego okresu od dnia zakupu kupiony towar ulegnie uszkodzeniu. Pojawia się wówczas kwestia, w jaki sposób może odzyskać zainwestowane pieniądze.
Wady towaru
Jak wynika z art. 556 kodeksu cywilnego, rękojmia jest swoistą odpowiedzialnością sprzedawcy wobec kupującego za wady towaru, na podstawie której może on dochodzić przysługujących mu uprawnień od sprzedawcy w terminie do dwóch lat od dnia wydania mu rzeczy, a w przypadku nieruchomości w terminie pięciu lat.
Wady są dwojakiego rodzaju: fizyczne lub prawne. Pojęcie wady fizycznej zostało doprecyzowane w art. 556(1) kodeksu cywilnego i może polegać na przykład na niezgodności sprzedanego towaru z umową, braku właściwości, które powinien posiadać zgodnie z celem zawartej umowy, braku części składowych czy też na niewłaściwym ich zmontowaniu i uruchomieniu, o ile było to przedmiotem umowy. Wadą prawną jest natomiast, jak wynika to z art. 556(3) kodeksu cywilnego, brak po stronie sprzedawcy prawa do dysponowania przedmiotem umowy lub zatajenie informacji przed kupującym o prawach przysługujących osobom trzecim co do zbywanego przedmiotu.
Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne wykonuje się w analogiczny sposób, przy czym przy wadach fizycznych roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia jej stwierdzenia. Jeżeli kupującym jest konsument, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem terminu dwóch lat od wydania ruchomości lub pięciu od wydania nieruchomości. W przypadku wad prawnych termin na zgłoszenie wady rozpoczyna się od dnia, w którym kupujący dowiedział się o jej istnieniu, a jeżeli stało się to dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej – od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z nią stało się prawomocne.
Zwolnienie z odpowiedzialności
Niezmiernie ważne przy rękojmi jest domniemanie wynikające z art. 556(6) kodeksu cywilnego, który stanowi: „Jeżeli kupującym jest konsument, a wada fizyczna została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, domniemywa się, że wada lub jej przyczyna istniała w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego." Domniemanie, o którym mowa, jest ograniczone w swojej skuteczności. Sprzedawca może się bowiem zwolnić od odpowiedzialności, gdy kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy, a w przypadku sprzedaży rzeczy oznaczonych co do gatunku lub mających powstać w przyszłości, gdy kupujący wiedział o nich w chwili wydania. Sprzedawca może się również zwolnić z odpowiedzialności także w przypadku, gdy rzecz miała mieć właściwości, o których zapewniano publicznie, jeżeli kupujący będący konsumentem zapewnień tych nie znał ani, oceniając rozsądnie, nie mógł znać albo nie mogły one mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy sprzedaży, albo gdy ich treść została sprostowana przed zawarciem umowy sprzedaży.