Na takim stanowisku stanął Sąd Najwyższy w wyroku z 21 lutego 2018 r. (I PK 14/17).
Pozwany był pracownikiem powodowej spółki. Do zakresu jego obowiązków należała kontrola, czy sprzedaż towaru i jego przyjmowanie oraz wystawianie dokumentów odbywa się prawidłowo. W dziale oprócz pozwanego były zatrudnione jeszcze dwie osoby. Przed rozpoczęciem przez pozwanego pracy w dziale w magazynie nie przeprowadzono inwentaryzacji. Inwentaryzacja została przeprowadzona, kiedy pracownik wystąpił o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron. Wykazała ona niedobór w kwocie ponad 100 000 zł. Pozwany zgodził się przyjąć faktury na kwotę 34 150,06 zł oraz 4789,62 zł. Ich wartość stanowiła 1/3 niedoboru. Wpłacił jedynie kwoty 5306,22 zł, 325,39 zł oraz 1500 zł. W związku z tym pracodawca wystąpił o zapłatę pozostałej części odszkodowania z przyjętych faktur.
Sąd rejonowy stwierdził, że powodowa spółka oparła powództwo na uznaniu długu przez pozwanego, mającego wynikać z podpisania przez niego faktur i częściowej zapłaty za te faktury. W ocenie sądu, okoliczności te wskazują na dokonanie przez pozwanego uznania niewłaściwego. W toku procesu pozwany zakwestionował podstawy swojej odpowiedzialności, a spółka nie wykazała jej przesłanek, co skutkowało oddaleniem powództwa. Jednak sąd okręgowy zmienił powyższy wyrok, zasądzając od powoda kwotę 32 651 zł. Uznał, że strony zawarły ugodę pozasądową, o której mowa w art. 917 kodeksu cywilnego w związku z art. 300 k.p., na mocy której pracownik zobowiązał się względem spółki do pokrycia 1/3 niedoboru. Zdaniem sądu odwoławczego czyniło to zbędnymi ustalenia dotyczące odpowiedzialności materialnej pozwanego w oparciu o przepisy kodeksu pracy.
Sąd Najwyższy w wyniku rozpoznania skargi kasacyjnej przyjął odmienne stanowisko. Wskazał, że nie jest trafny pogląd, iż zawarcie przez strony ugody pozasądowej określającej „wysokość odpowiedzialności" pozwanego za wyrządzoną pracodawcy szkodę powoduje wyłączenie zasad odpowiedzialności materialnej pracowników uregulowanych w przepisach kodeksu pracy i tym samym zbędność czynienia ustaleń w tym zakresie. W razie, gdy pracownik spowoduje szkodę z winy nieumyślnej wskutek naruszenia obowiązków pracowniczych, niedopuszczalne jest ustalenie odszkodowania w wysokości przewyższającej limit określony w art. 119 k.p. Zatem ugoda pozasądowa zobowiązująca pracownika ponoszącego odpowiedzialność materialną na podstawie art. 114 k.p. do zapłaty odszkodowania w wysokości przewyższającej limit wynikający z art. 119 k.p. jest nieważna z mocy art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.
Komentarz eksperta
Piotr Nietrzpiel, radca prawny, Kancelaria Prawa Pracy Wojewódka i Wspólnicy Sp.k.
