Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego etatowca systemu i rozkładu czasu pracy. Pracodawca może ją zlecić tylko w dwóch przypadkach – szczególnych potrzeb oraz konieczności prowadzenia akcji ratowniczej. Kodeks pracy nie precyzuje jednak sposobu przekazywania podwładnym informacji, że koniec pracy nastąpi w późniejszych godzinach. Może to powodować spory na linii pracownik – pracodawca co do tego, czy polecenie zostało wydane skutecznie.
Brak uregulowania dopuszczalnej formy (form) przekazania informacji o konieczności pozostania w pracy po godzinach pozwala przyjąć, że w praktyce można stosować formę dowolną. W wyroku z 14 maja 1998 r. (I PKN 122/98) Sąd Najwyższy stwierdził, że polecenie pracy w nadgodzinach nie wymaga szczególnej formy. Powinno być ono wyraźne, ale może też zostać wydane w sposób dorozumiany. SN uznał, że jeśli przełożony jest obecny w pomieszczeniu (miejscu), w którym zatrudniony świadczy pracę, widzi czy choćby tylko zauważa, że on pracuje, ale nie reaguje na te fakty i milcząco je aprobuje lub co najmniej godzi się na nie, to takiemu zachowaniu przełożonego należy przypisać cechę prawidłowo wydanego polecenia wykonywania pracy w nadgodzinach.
Najbardziej pewną i jednoznaczną formą przekazania polecenia dodatkowej pracy jest forma pisemna. Jednak nie zawsze da się ją zastosować. W razie np. awarii przełożony nie zacznie od sporządzenia do podwładnych pism zobowiązujących do jej usuwania po godzinach pracy.
Tam, gdzie charakter pracy na to pozwala, polecenie pracy w godzinach nadliczbowych można przekazać mailem. W przypadkach nagłych – zarówno w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej czy usuwania awarii, jak też gdy szczególna potrzeba pracodawcy ujawni się pod koniec dnia pracy, dopuszczalne jest też polecenie ustne. Oczywiście nie powinno być ono propozycją, lecz zobowiązaniem. Jeśli bowiem pracodawca poinformuje załogę, że jest do wykonania dodatkowa praca po godzinach i mogą zostać chętni, aby sobie dorobić, nie ma mowy o wiążącym pracowników poleceniu pracy w nadgodzinach.
Zasady przekazywania poleceń wykonania pracy nadliczbowej mają też zastosowanie w razie konieczności polecenia pracy ponadwymiarowej. Jeśli zatem pracownik zatrudniony na pół etatu będzie musiał zostać w pracy dłużej niż 4 godziny, bezpośredni przełożony może stosować zasady zlecania dodatkowej pracy na analogicznych zasadach, jak przy zobowiązywaniu pełnoetatowców do pracy w godzinach nadliczbowych.
