Nierozwiązane problemy ekonomiczne powodują wzrost napięć politycznych i społecznych, w efekcie sytuacja na świecie staje się coraz mniej przewidywalna, a skala wyzwań i globalnych ryzyk – bezprecedensowa w historii – ostrzegają eksperci DNB Bank Polska i Deloitte Consulting w raporcie „Kierunki 2017. Negatywne szoki gospodarcze. Stress-testy polskiej gospodarki w 2017 r.".
Konflikty polityczne
Napięcia polityczne widać zarówno w krajach demokratycznych, jak i quasi-demokratycznych czy wprost autorytarnych. Przykładem w tej pierwszej grupie jest chociażby rosnąca niechęć społeczeństw krajów tzw. starej Unii Europejskiej właśnie do samej idei UE. W efekcie proces dezintegracji UE został rozpoczęty i nie można wykluczyć, że to samo czeka strefę euro. Niepokój budzi też ryzyko wojny handlowej pomiędzy USA i Chinami po wyborze Donalda Trumpa na prezydenta USA. Globalne zagrożenie wiąże się z Turcją (która „szuka minionej świetności") czy Rosją (która marzy o imperium), a także z przemianami w strategii rozwojowej Chin (które coraz bardziej nastawiają się na ekspansję zewnętrzną).
Sytuacja ekonomiczna w analizowanych krajach (wśród członków UE wzięto pod uwagę pięć krajów o największych gospodarkach: Niemcy, Wielką Brytanię, Francję, Włochy i Hiszpanię) nie jest identyczna, ale widać kilka istotnych zbieżności, które mogą stanowić ekonomiczne punkty zapalne.
Problemy ekonomiczne
Po pierwsze, tylko połowie z nich udało się odbudować gospodarkę po globalnym kryzysie. Po drugie, w części krajów mimo spowolnienia gospodarczego nie nastąpiło dostosowanie w kosztach pracy (głównie we Włoszech i Francji, a w Hiszpanii w niewystarczającym stopniu), co oznacza trwały spadek konkurencyjności. Po trzecie, mimo ograniczania w okresie kryzysu kredytowania gospodarstw domowych i przedsiębiorstw znaczne jest zróżnicowanie poziomu zadłużenia w stosunku do możliwości jego spłacania (czyli w stosunku do dochodów ludności czy zysków przedsiębiorstw). Wysoki poziom tych wskaźników (dotyczy Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Włoch i Francji) stwarza ryzyko niewypłacalności kredytobiorców. Ryzyko już obecnie objawia się podwyższonym odsetkiem tzw. kredytów nieregularnych (we Włoszech, Hiszpanii, na Ukrainie). Pogorszenie sytuacji fiskalnej w wielu krajach (wzrost deficytów budżetowych i poziomów zadłużenia) staje się szczególnym wyzwaniem wobec rozpoczęcia cyklu podwyżek stóp procentowych w USA.
– Kryzys uważa się za zakończony dopiero wtedy, gdy podwyżka stóp procentowych, po długim okresie utrzymywania ich na niskich poziomach nie wywoła kolejnego kryzysu – zauważa Katarzyna Piętka-Kosińska, współautorka raportu z Deloitte Consulting. – Rozpoczęcie podwyżek stóp przez Fed będzie testem dla wszystkich gospodarek Europy już w 2017 r. Czy go zdadzą? – pyta.
