W II RP funkcjonowały trzy główne, pod względem na wartości kwot pieniężnych zgromadzonych w papierach wartościowych, giełdy pieniężne: Warszawska Giełda Pieniężna, Łódzka Giełda Pieniężna i Krakowska Giełda Pieniężna. Przy czym Giełdy Łódzka i Krakowska podobnie jak pozostałe giełdy II RP (w Katowicach, Poznaniu, Wilnie i we Lwowie) miały status giełd prowincjonalnych.
Polskie giełdy pieniężne przed wrześniem 1939 r. były bardzo ważnym elementem ładu gospodarczego II RP, ponieważ wartość środków finansowych zgromadzonych w papierach giełdowych w roku 1939 przekroczyła kwotę 3 mld ówczesnych złotych (566 mln ówczesnych dolarów). Największa była Warszawska Giełda Pieniężna. W 1938 r. notowano na niej 130 papierów: obligacje (państwowe, bankowe, municypalne), listy zastawne oraz akcje. Na pozostałe giełdy pieniężne przypadało 20–30 proc. ogólnej sumy obrotów. Oprócz nich w II RP działało 10 regionalnych giełd towarowych. Obrót na nich w 1938 r. zbliżył się do 5 mln ton towarów.
Powojenne odrodzenie
Z chwilą wybuchu II wojny światowej giełda w Warszawie została zamknięta. Po roku 1945 próbowano reaktywować rynek kapitałowy, ale bez powodzenia, bo nie był on elementem gospodarki socjalistycznej.
Dopiero po roku 1989 rozpoczęły się organizacyjno-prawne przygotowania do ponownego uruchomienia rynku kapitałowego. W ciągu kilku miesięcy, dzięki pomocy merytorycznej i finansowej Spółki Giełd Francuskich (Société de Bourses Françaises) i Centralnego Depozytu SICOVAM, opracowano szczegółowe procedury nowoczesnego obrotu giełdowego. 22 marca 1991 r. Sejm uchwalił ustawę – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych. 12 kwietnia 1991 r., minister przekształceń własnościowych i minister finansów reprezentujący Skarb Państwa podpisali akt założycielski Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Cztery dni później, 16 kwietnia odbyła się pierwsza sesja giełdowa z udziałem siedmiu domów maklerskich, na której notowano akcje pięciu spółek. Wpłynęło wówczas 112 zleceń kupna i sprzedaży, a łączny obrót giełdy wyniósł 1990 zł (2 tys. dolarów). Pierwszą siedzibą był dawny Dom Partii, skąd w 2000 r. przeniosła się do nowej siedziby przy Książęcej 4.
– Przez dwa stulecia polska giełda odgrywała istotną rolę społeczną i gospodarczą. Obecnie GPW, wspólnie ze wszystkimi uczestnikami rynku kapitałowego, ma szansę stać się wehikułem rozwoju, innowacyjności i konkurencyjności polskich firm – podkreśla Jarosław Grzywiński, p.o. prezesa Giełdy Papierów Wartościowych. ©?
W tekście wykorzystano materiały ze stron: http://www.krzysztofkopec.pl, http://dsa.pl, https://www.gpw.pl/ oraz książki Dariusza Tadeusza Dziuby „Giełdy i ich archetypy na ziemiach polskich" wydawnictwa Difin, 2006.
