Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi rozstrzygnął w interpretacji z 7 lipca 2016 r. (1061-IPTPP3.4512.242.2016.1.JM) kwestię opodatkowania podatkiem VAT pobieranych przez gminę opłat za pobyt podopiecznych w domach pomocy społecznej. Gmina posiada wiele jednostek budżetowych, wśród których znajduje się dom pomocy społecznej (DPS). Na chwilę obecną DPS korzysta ze zwolnienia podmiotowego na podstawie art. 113 ustawy o VAT. Z dniem 1 stycznia 2017 r. jednak działalność gminy i jej jednostek zostanie scentralizowana, co oznacza, że od tego momentu czynności wykonywane przez DPS będą podlegały wykazaniu w deklaracji składanej przez gminę.
DPS prowadzi działalność w zakresie zapewnienia podopiecznym potrzeb bytowych i opiekuńczych pobierając z tego tytułu tzw. opłatę za pobyt. Wysokość opłaty ustalana jest na podstawie ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 163 ze zm.), w drodze decyzji administracyjnej. Gmina zapytała czy w zakresie przedmiotowych opłat będzie korzystała z wyłączenia od podatku na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Jej zdaniem będzie ona korzystała z takiego wyłączenia. Przedmiotowe opłaty nie mają bowiem charakteru cywilnoprawnego, lecz cechują się charakterem administracyjno-urzędowym, co nakazuje uznać je za rodzaj daniny publicznej, w zakresie poboru której jednostki samorządu terytorialnego podlegają na podstawie ww. przepisu wyłączeniu z kręgu podatników VAT.
Powyższe stanowisko dyrektor izby skarbowej uznał za nieprawidłowe. W uzasadnieniu wskazał, że wyłączenie organów władzy publicznej z grona podatników VAT jest możliwe tylko wtedy, gdy wykonują one czynności w ramach przypisanych im specyficznych zadań i funkcji państwowych np. w zakresie administracji, sądownictwa czy obrony narodowej. Tymczasem w analizowanej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której występuje skonkretyzowane świadczenie (zapewnienie pobytu), które jest wykonywane z nakazu organu (decyzja administracyjna) pomiędzy dwoma określonymi stronami transakcji, dla którego istnieje bezpośredni beneficjent czynności. Gmina zobowiązuje się wykonać określone decyzją administracyjną czynności na rzecz konkretnej osoby (podopiecznego), która za te czynności dokonuje opłaty w określonej decyzją wysokości. Możliwe jest zatem zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez gminę na rzecz określonego podmiotu (nabywcy). Przy czym gmina w zakresie w jakim realizuje ww. zadania nie jest objęta regulacją przepisu art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Świadcząc omawiane usługi gmina będzie zatem podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, a przedmiotowe opłaty za pobyt w domach pomocy społecznej będą podlegały opodatkowaniu tym podatkiem.
Komentarz
Agnieszka Bieńkowska, doradca podatkowy, partner w MDDP
Stanowisko przedstawione w powyższej interpretacji jest moim zdaniem nieprawidłowe. Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca, przy czym opłata nie może przekroczyć 70% dochodu mieszkańca tego domu, a w przypadku, gdy osobami zobowiązanymi do wnoszenia tej opłaty jest małżonek mieszkańca bądź jego rodzina, opłata nie może przekroczyć ustalonego dla nich kryterium dochodowego. W szczególnych przypadkach uzasadnionych sytuacją materialną lub życiową osoby zobowiązanej do wnoszenia opłaty, osoba taka może być z tej opłaty zwolniona.
