W gminie pojawił się problem związny z podziałem kompetencji między wójtem a radą przy podejmowaniu uchwały dot. wieloletniej prognozy finanansowej (wpf). Radni chcą wprowadzić do niej nową inwestycję – co ważne – bez inicjatywy (niezgodnie z projektem wpf) i zgody wójta. Radni uważają, że są samodzielni, wójt że wzrośnie deficyt. Czy taka uchwała będzie prawidłowa? Czy istnieje ryzyko podważnia jej przez regionalną izbe obrachunkową?
Kwestie związane z wpf w przypadku jednostek samorządu terytorialnego uregulowane są zasadniczo w przepisach art. 226-232 ustawy z 27 sieprnia 2009 r. o finansach publicznych. Art. 226 określa zaś elementy wpf, zaliczając do nich m.in. w ust. 3 – tzw. przedsięwzięca. WPF jest ważnym dokumentem, bowiem prezentuje zarówno poziom długu gminy, jak i umożliwia planowanie wspomnianych przedsięwzieć na przestrzeni wielu lat. Przypomnieć również warto, że zgodnie z art. 230 ust. 6 ww. ustawy – kompetencja do pojęcia uchwały w sprawie wpf, przysługuje organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego.
Ocena podanej problematyki (podjęcie uchwały przez radę gminy w sprawie wpf z nowym zadaniem inwestycyjnym z pominięciem inicjatywy i zgody wójta) wymaga jednak odniesienia się do art. 230 ust. 1 ww. ustawy. Tam ustawodawca postanowił, że inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej i jej zmiany należy wyłącznie do zarządu jednostki samorządu terytorialnego – w podanym przypadku do kompetencji wójta (jak wyżej wskazano organ stanowiący ma zaś kompetencję tylko do podjęcia uchwały w sprawie wpf). Ta regulacja jest kluczowa, bowiem jasno wskazuje na kompetencję w podanym zakresie przedmiotowym – dla organu wykonawczego gminy. Wyraźny podział kompetencji akcentuje się w orzecznictwie sądowym. Przykładowo, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 5 lipca 2011 r. (sygn. akt I SA/Łd 764/11) wskazano: mając na uwadze art. 18 ust 2 pkt 4 ustawy z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym oraz art. 230 ustawy o finansach publicznych, do obowiązków organu stanowiącego gminy należy nie tylko uchwalanie budżetu gminy, lecz również wieloletniej prognozy finansowej. Natomiast do kompetencji organu wykonawczego gminy należy inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej i jej zmiany (art. 230 ust 1 ustawy o finansach publicznych).
O ogólnych kompetencjach wójta stanowią również regulacje ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Z art. 30 ust. 2 pkt 4 tej ustawy wynika, że w kompetencji wójta jest wykonywanie budżetu, natomiast z art. 60 ust. 1 wynika, że jest on odpowiedzialny za prawidłową gospodarkę finansową gminy, co jest jest ściśle związane z wykonywaniem budżetu, a także innych uchwał rady gminy, w tym w sprawie wieloletniej prognozy finansowej gminy. Jednocześnie podkreślenia wymaga - w kontekście argumentu rady gminy o swojej samodzielności – jak wskazano w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 marca 2013 r. (sygn. akt II OSK 135/13), że: samodzielność jednostki samorządu terytorialnego nie jest wartością absolutną, jest to samodzielność określona jako „samodzielność w ramach prawa" lub „samodzielność w ramach nadzoru". Organy samorządu terytorialnego są organami władzy publicznej i wykonując zadania publiczne powinny kierować się prawem i interesem publicznym. Interes publiczny wyraża się mi.in. w skutecznym wykonywaniu zadań publicznych.
Na podstawie ww. regulacji oraz orzecznictwa sądowego przyjąć więc należy, że art. 230 ust. 1 ww. ustawy ustala wyłączną inicjatywę w sprawie sporządzenia projektu uchwały wpf i jej zmiany dla zarządu jednostki samorządu terytorialnego. Oznacza to tym samym, że pozbawione podstaw będzie samodzielne inicjonowanie przez radnych wprowadzenia do wpf nowego wydatku inwestycyjnego bez inicjatywy i zgody wójta. Może to dotyczyć zarówno modernizacji ulicy, czy innych zadań inwestycyjnych gminnych.
