Krajowe i zagraniczne firmy inwestują w leki w Polsce

Z raportu Głównego Urzędu Statystycznego poświęconego rozwojowi biotechnologii w Polsce wynika, że w naszym kraju sukcesywnie rośnie zainteresowanie tym obszarem działalności przemysłowej. W 2016 r. działalność w dziedzinie biotechnologii prowadziły w Polsce 184 przedsiębiorstwa. W porównaniu z rokiem wcześniejszym ich liczba wzrosła o 15 proc. Nakłady wewnętrzne poniesione przez przedsiębiorstwa na działalność biotechnologiczną sięgnęły 761,1 mln zł, były więc o 23,1 proc. niższe niż w 2015 r.

Dodatkowo działalność badawczą i rozwojową w dziedzinie biotechnologii prowadziło 238 podmiotów. Tu nakłady wewnętrzne poniesione na taką działalność w przedsiębiorstwach wyniosły 652,3 mln zł i były niższe o 23,3 proc. niż w roku poprzednim.

Z raportu GUS wynika także, że w latach 2014–2016 liderem w zakresie działalności innowacyjnej przedsiębiorstw w Polsce był przemysł farmaceutyczny. Niemal co druga firma z tego sektora (49 proc.) prowadziła badania lub dostarczyła na rynek innowacyjne produkty.

Sektor farmaceutyczny wyprzedził silnie kojarzone z innowacjami gałęzie gospodarki, takie jak produkcja urządzeń elektronicznych i optycznych czy samochodów.

Jak wynika z opublikowanego w 2016 r. raportu firmy Deloitte „Biotechnologia w Polsce. Branżowy punkt widzenia", według 60 proc. przedstawicieli firm z sektora biotech największym czynnikiem ryzyka dla działalności branży jest dostęp do finansowania, w tym do pieniędzy publicznych i funduszy unijnych. Jednocześnie 40 proc. ankietowanych spodziewało się, że warunki do prowadzenia biznesu w tym segmencie rynku poprawią się. Jako najbardziej popularny i realistyczny sposób na komercjalizację technologii opracowanych przez firmy biotechnologiczne badani wskazywali umowę licencyjną z dużą spółką.

Optymizm w biznesie

O działalności w Polsce rozmawiamy z przedstawicielami kilku firm z branży biotechnologicznej. – Jesteśmy najbardziej znaczącą polską firmą, która inwestuje w biotechnologie – mówi Magdalena Rzeszotalska, dyrektor ds. komunikacji korporacyjnej i CSR w firmie Polpharma.

Ta polska firma należy do grona 20 największych firm generycznych na świecie. Zatrudnia ponad 7 tys. osób w Polsce i na rynkach zagranicznych. Posiada siedem zakładów produkcyjnych w Polsce, Rosji oraz Kazachstanie oraz siedem ośrodków badań i rozwoju. Portfolio Grupy Polpharma obejmuje około 600 produktów, a kolejnych 200 znajduje się w fazie rozwoju. W 2016 r. Polpharma przejęła holenderską spółkę biotechnologiczną, wraz z jej linią komórkową. Dzięki temu prowadzi cały proces tworzenia leków, od fazy badań aż po produkcję.

W Duchnicach koło Warszawy Polpharma buduje nową fabrykę. Ma być gotowa w 2020 r. – Umożliwi nam produkcję leków na rynek globalny – mówi Magdalena Rzeszotalska. Już w 2020 r. produkty Polpharmy zaczną trafiać na rynek w USA.

W Gdańsku firma ma duży i nowoczesny ośrodek badawczo-rozwojowy. – To pozwoliło nam przyciągnąć z powrotem młodych naukowców, którzy po studiach wyjeżdżali z Polski, bo nie widzieli tu szans na pracę, która spełniałaby ich aspiracje – opowiada dyrektor Rzeszotalska. – Dziś nie tylko przyciągamy tych, którzy wyjechali, ale też zatrzymujemy w kraju utalentowanych studentów, jeszcze zanim pomyślą o wyjeździe. Dzięki temu zbudowaliśmy bardzo dobry zespół – dodaje.

Magdalena Rzeszotalska tłumaczy, że biotechnologia to dziedzina bardzo perspektywiczna, niezwykle innowacyjna, wymagająca jednak ogromnych kompetencji i nakładów. – W ostatnich latach w biotechnologię zainwestowaliśmy 2 mld zł – mówi.

Polpharma produkuje też leki biopodobne. Zdaniem Rzeszotalskiej to tańsza alternatywa dla bardzo drogich i trudnodostępnych dla polskich pacjentów leków biologicznych. Leki biopodobne dają im szansę na tańsze leczenie takich chorób jak nowotwory czy stwardnienie rozsiane.

Globalną firmą biofarmaceutyczną, z korzeniami szwedzko-brytyjskimi, jest AstraZeneca, działająca na polskim rynku od 1992 roku. – Zajmuje się badaniami i komercjalizacją innowacyjnych, często przełomowych terapii stosowanych w takich chorobach jak nowotwory płuca, jajnika, piersi, astma, cukrzyca – mówi dr Jarek Oleszczuk, prezes AstraZeneca Pharma Poland. – W kwietniu 2018 r. AstraZeneca zajęła pierwsze miejsce w rankingu IDEA Pharma najbardziej innowacyjnych firm farmaceutycznych – dodaje.

W 2017 r. AstraZeneca otworzyła w Polsce globalną centralę R&D, regionalne centrum analityki finansowej, regionalne centrum HR oraz globalne centrum zakupowe, zatrudniając ponad 700 osób do swojego biura w Warszawie.

– Obecnie AstraZeneca zatrudnia blisko 1400 pracowników w Polsce i planuje zwiększyć zatrudnienie o kolejne 200 osób w samym 2018 r. – mówi prezes Oleszczuk. Jego zdaniem AstraZeneca jest jedyną firmą farmaceutyczną posiadającą tak znaczące globalne centra badawczo-rozwojowe działające na terenie Polski.

AstraZeneca planuje dalej rozwijać globalną centralę R&D. – Niewątpliwie tego typu inwestycje w rozwój kadry i infrastruktury badawczej w Polsce przyczynią się również do budowy polskiego sektora biotechnologicznego – twierdzi Jarek Oleszczuk.

– Obok podstawowej działalności, jaką jest dostarczanie wysokospecjalistycznych leków, firma Roche od wielu lat realizuje w Polsce wielomilionowe inwestycje w badania i rozwój. W 2017 r. inwestycje Roche Polska w działalność badawczo-rozwojową wyniosły 625 mln zł, zaś w latach 2014–2017 firma zainwestowała ponad 2 mld zł – mówi Izabella Dessoulavy-Gładysz, Patient Outreach and External Communications Manager Roche Polska. – Co istotne, całość wydatków naszej grupy w Polsce w 2017 r. przekroczyła wartość środków pozyskanych z refundacji leków – dodaje.

Współpraca z nauką

Opowiada, że w naszym kraju działają światowej klasy ośrodki Roche: Regionalne Centrum Badań Klinicznych dla Europy Środkowo-Wschodniej oraz zajmujące się bioinformatyką Roche Global IT Solution Centre, wspierające pracę ponad 94 tys. pracowników w ponad 100 krajach. – Roche aktualnie rozbudowuje strukturę centrum w Polsce – jeszcze w tym roku stworzy 150 kolejnych wysoko wyspecjalizowanych miejsc pracy dla programistów i ekspertów IT – mówi Izabella Dessoulavy-Gładysz.

Jej zdaniem tegoroczna inwestycja to kolejny mocny dowód silnej pozycji naszego kraju na arenie międzynarodowej i docenienie kompetencji polskich specjalistów. Co więcej, to inwestycja w obszar wysokospecjalistycznych kompetencji – bioinformatyka rozbudowywana przez Roche służy przede wszystkim tworzeniu i rozwijaniu innowacyjnych leków w Polsce. – To innowacje o strategicznym znaczeniu dla gospodarki i społeczeństwa – przekonuje Izabella Dessoulavy-Gładysz.

To jednak niejedyny obszar zaangażowania Roche w naszym kraju. – Wspólnie z warszawskim Centrum Onkologii-Instytutem Roche Polska współtworzy Centrum Naukowo-Przemysłowe, które niweluje lukę w procesie rozwijania leków onkologicznych w Polsce. To pierwszy kompleksowy ośrodek badań klinicznych wczesnych faz i jednocześnie pierwsza jednostka realizująca na tak szeroką skalę onkologiczne badania przedkliniczne i kliniczne. Dotychczas badania obejmujące wszystkie fazy badań klinicznych nie były realizowane w Polsce – mówi Dessoulavy-Gładysz.

Przekonuje, że istotną rolę w kreowaniu innowacji odgrywa współpraca nauki z biznesem. Dlatego Roche Polska od wielu lat współpracuje z polskimi naukowcami i uczelniami. – Znakomitym przykładem jest zainaugurowany w ubiegłym roku we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim program BioTech Leaders Academy. Jego celem jest akceleracja pomysłów i projektów z interdyscyplinarnego obszaru biotechnologii, farmacji, medycyny i bioinformatyki. W dzisiejszym świecie innowacje dla medycyny powstają właśnie na styku tych obszarów. Bez nich nie moglibyśmy mówić o innowacjach ani cieszyć się postępem w medycynie – mówi Izabella Dessoulavy-Gładysz.

W 2017 r. Roche zainaugurował projekt „Nauka ratuje życie", którego partnerem naukowym jest Centrum Nauki Kopernik. „Nauka ratuje życie" to inicjatywa partnerstwa prywatno-publicznego z kilkoma szpitalami w Polsce na rzecz poprawy warunków leczenia pacjentów w Polsce oraz innowacji w opiece zdrowotnej i edukacji.

W dniach 13-14 czerwca, firmy innowacyjne, w tym oczywiście te z branży biotechnologicznej, spotkają się w Krakowie na Impact'18. Jedną z ośmiu ścieżek tematycznych kongresu, obok m.in. „5G economy & the future of IoE", „industry 4.0", „science to business", czy „transportation energy & environment", będzie "biotechnology & digital health". Organizatorzy zapewniają, że z grupą światowych ekspertów zajmą się tu analizą wpływu technologii na poprawę jakości życia. Ścieżka tematyczna dotycząca biotechnologii i cyfryzacji zdrowia obejmie szereg dyskusje na temat kwestii związanych z badaniami genetycznymi i terapiami genowymi, rolą biotechnologii w przemyśle rolniczym, a także konsekwencji coraz szerszego wykorzystania robotyki medycznej i telemedycyny.