O zgodę na ekshumację ze zniszczonego grobowca nie wystąpi do sądu zarządca cmentarza

Zarządca cmentarza nie może wystąpić do sądu o zgodę na ekshumację ze zniszczonego grobowca.

Aktualizacja: 30.06.2016 07:12 Publikacja: 29.06.2016 18:00

O zgodę na ekshumację ze zniszczonego grobowca nie wystąpi do sądu zarządca cmentarza

Foto: www.sxc.hu

W środę Sąd Najwyższy orzekał w sprawie zasad postępowania z ludzkimi szczątkami o nieustalonej tożsamości.

Z pytaniem prawnym wystąpił do niego Sąd Okręgowy w Krakowie. Do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego zgłosiła się parafia rzymskokatolicka pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła z Krakowa, zarządca cmentarza. Chciała usunąć szczątki z murowanego grobowca, o którym nie było nic wiadomo, Zdaniem parafii stan grobowca jest fatalny i zagraża bezpieczeństwu odwiedzających cmentarz.

Inspektor sanitarny odmówił. Jego zdaniem tylko sąd może wyrazić tego rodzaju zgodę.

Parafia wystąpiła więc do Sądu Rejonowego w Krakowie. Ten przyznał rację parafii, że faktycznie grobowiec jest poważnie uszkodzony i szczątki ludzkie powinny zostać z niego usunięte. Niemniej musi oddalić powództwo parafii. Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych nie daje bowiem wyraźnej podstawy prawnej pozwalającej udzielić parafii zgody na ekshumację. Parafia odwołała się do Sądu Okręgowego w Krakowie.

Jej zdaniem taką podstawą prawną jest art. 15 ust. 1 pkt 2 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Przepis ten mówi o ekshumacji na skutek wydania zgody przez prokuratora lub sąd.

Sąd Okręgowy w Krakowie postanowił wystąpić z pytaniem prawnym do SN, czy art. 15 ust. 1 może stanowić samodzielną podstawę wyrażenia przez sąd zgody na ekshumację zwłok i szczątków ludzkich czy jest to norma, która może być stosowana tylko z art. 210 kodeksu postępowania karnego. Ten przepis mówi, że w celu dokonania oględzin lub otwarcia zwłok prokurator lub sąd może zarządzić wyjęcie zwłok z grobu.

Zdaniem SO powstaje więc zasadnicze pytanie, czy te dwa przepisy trzeba traktować łącznie czy nie. W pierwszym wypadku można ekshumować jedynie w toku procesu karnego. W drugim przepis mógłby służyć do wydawania zgód, tak jak w tym konkretnym wypadku. Sąd Okręgowy podkreślił, że odpowiedź na to pytanie ma duże znaczenie. Sporo takich spraw trafia do sądów, te zaś różnie rozstrzygają. Do tej pory SN nie zajmował się tym zagadnieniem prawnym. Jedyne orzecznictwo SN i NSA dotyczy prawa pochówku zmarłych przez osoby bliskie oraz ich ekshumacji. W środę SN udzielił odpowiedzi na pytanie prawne. Przesądził, że zarządca cmentarza nie może wystąpić z wnioskiem o zgodę na ekshumację na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy. Przepis ten nie stanowi samodzielnej podstawy prawnej. Ani nie zawiera trybu postępowania w tego typu wypadkach, ani też nie mówi, kto na jego podstawie mógłby wystąpić o ekshumację.

Uzasadniając swoją uchwałę, SN przyznał, że nie ma obecnie przepisów, które wprost regulowałyby tę problematykę, choć poszanowanie zwłok ludzkich jest fundamentem Kościoła katolickiego oraz kultury europejskiej. Wynika to jednak pośrednio m.in. z prawa medycznego (przepisy dotyczące zasad przeprowadzania sekcji) czy z prawa karnego, które przewiduje odpowiedzialność karną za zbezczeszczenie zwłok. Z tych powodów prawo prywatne nie pozwala zarządcy cmentarza na wyjmowanie szczątków z grobu.

SN przyznał, że sprawa jest trudna i wyjątkowa zarazem. Nie ma bowiem obecnie przepisów, które pozwalałyby zarządcy zlikwidować murowany grób i przenieść w inne miejsce. Natomiast w wypadku grobów ziemnych takiego problemu już nie ma. Ewidentnie jest luka w przepisach, ale administracyjnych. Potrzebna jest więc ingerencja ustawodawcy.

Sygn. akt: III CZP 24/16

W środę Sąd Najwyższy orzekał w sprawie zasad postępowania z ludzkimi szczątkami o nieustalonej tożsamości.

Z pytaniem prawnym wystąpił do niego Sąd Okręgowy w Krakowie. Do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego zgłosiła się parafia rzymskokatolicka pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła z Krakowa, zarządca cmentarza. Chciała usunąć szczątki z murowanego grobowca, o którym nie było nic wiadomo, Zdaniem parafii stan grobowca jest fatalny i zagraża bezpieczeństwu odwiedzających cmentarz.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów