Odpady: można aplikować środki na gospodarkę komunalną

Od 31 maja do 31 lipca 2016 r. będzie można składać wnioski o dofinansowanie gospodarki odpadami w ramach Działania 2.2 Gospodarka odpadami komunalnymi Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020. Celem działania jest zmniejszenie ilości odpadów komunalnych podlegających składowaniu. Konkurs ma zasięg ogólnokrajowy. Nabór organizowany jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), która, zgodnie z ustawą z 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020, jest instytucją wdrażającą to działanie. To drugi konkurs w tej perspektywie. Z opublikowanej przez NFOŚiGW listy rankingowej pierwszego konkursu wynika, że tylko Szczecin ma szanse na otrzymanie blisko 3 mln złotych na projekt pn. Rozbudowa sieci EKOPORTÓW wraz z wyposażeniem i usprawnienie systemu obsługi mieszkańców Gminy Miasto Szczecin.

Na co dofinansowanie

Dofinansowane będą projekty zakładające budowę punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Finansowane mogą być również inne działania inwestycyjne, informacyjne oraz edukacyjne związane z zapobieganiem powstawania odpadów oraz selektywnym zbieraniem odpadów. Z kolei wyłączone z dofinansowania są instalacje do termicznego przekształcania odpadów.

Przygotowując projekt, wnioskodawcy powinni pamiętać, że zakres rozwoju infrastruktury gospodarki odpadami musi być zgodny z hierarchią sposobów postępowania z odpadami wskazaną w dyrektywie 2008/98/WE w sprawie odpadów (tzw. dyrektywa ramowa o odpadach). Ta nadaje priorytet zapobieganiu powstawania odpadów, przygotowaniu do ponownego użycia i recyklingowi.

Z kolei dyrektywa 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów (tzw. dyrektywa składowiskowa) nakłada obowiązek redukcji masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania. Według założeń całego Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko wdrożenie nowoczesnej gospodarki odpadami, zgodnie z ww. hierarchią, ma dać zarówno pozytywny efekt gospodarczy (ponowne wykorzystanie surowców i odzysk energii z odpadów), jak i polepszyć jakość życia (zmniejszenie uciążliwości związanych z nadmiernym składowaniem odpadów).

Z tego względu dopuszczenie w najbliższym konkursie do finansowania także innych działań inwestycyjnych, informacyjnych oraz edukacyjnych jest szansą na tworzenie ciekawych przedsięwzięć wskazanych w SZOP POIŚ.

Przykład

Takimi przedsięwzięciami wskazanymi w SZOP POIŚ mogą być:

- centra napraw produktów, które właściciele chcieliby w dalszym ciągu użytkować,

- punkty odbioru tekstyliów i urządzeń nadających się do użytkowania w celu dalszej ich dystrybucji dla osób potrzebujących,

- banki żywności gromadzące i dystrybuujące żywność o krótkim czasie ich przydatności do spożycia,

- punkty wymiany produktów sprawnych, a już niepotrzebnych (np. urządzeń domowych) i pobrania innych użytecznych rzeczy; giełdy wymiany różnych produktów oraz ubrań i obuwia organizowane cyklicznie lub sieci ponownego użycia (produktów, które mogłyby być użytkowane przez kolejnych właścicieli).

Dla kogo i jakie środki

Podmiotami uprawnionymi do ubiegania się o wsparcie są:

- jednostki samorządu terytorialnego (JST) i ich związki, działające w ich imieniu jednostki organizacyjne;

- podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych JST;

Grupą docelową są indywidualni użytkownicy korzystający z zasobów środowiska, w tym przede wszystkim mieszkańcy miast wojewódzkich (i obszarów powiązanych z nimi funkcjonalnie) oraz miast regionalnych i subregionalnych. Na konkurs przeznaczono łącznie 600 milionów złotych z Funduszu Spójności (FS), ale NFOŚiGW zastrzega w regulaminie konkursu, że jeśli zainteresowanie konkursem będzie duże, to zwiększy kwotę środków przeznaczonych na dofinansowanie projektów.

Wartość projektu

W ogłoszonym konkursie nie wyznaczono minimalnej ani maksymalnej wartości projektu. Nie ma też limitu maksymalnej wartości dofinansowania. Maksymalne dofinansowanie projektów wynosi 85 proc. kosztów kwalifikowalnych. To zasada ogólna, bo każdy wnioskodawca, składając wniosek o dofinansowanie, musi wyliczyć kwotę dofinansowania projektu zgodnie z Wytycznymi Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód i projektów hybrydowych na lata 2014–2020. Jeśli w projekcie wystąpi dochód w fazie operacyjnej – po zamknięciu fazy inwestycyjnej, to poziom dofinansowania zostanie określony zgodnie z załącznikiem 5 rozporządzenia UE nr 1303/2013, w oparciu o stawkę zryczałtowaną dla projektów generujących dochód, w wysokości 20 proc.

Ważne

Definicja dochodu wynikająca z art. 61 ust. 1 rozporządzenia nr 1303/2013 (>patrz ramka) jest inna niż definicja dochodu wynikająca z przepisów o rachunkowości czy przepisów podatkowych.

Kryteria wyboru projektów

Przygotowując projekt, należy pamiętać, że musi on spełnić kryteria wyboru: formalne oraz merytoryczne I i II stopnia. Wśród nich jest np. gotowość techniczna do realizacji projektu. W najbliższym konkursie za minimalne wymagania dotyczące gotowości technicznej projektu do realizacji przedsięwzięcia uznaje się:

- zgodność z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego (mpzp), a w przypadku braku mpzp – decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (decyzja o warunkach zabudowy lub decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego) dla inwestycji liniowych objętych projektem, dla których jest to wymagane;

- posiadanie decyzji środowiskowych dla wszystkich zadań, dla których wydanie decyzji jest wymagane;

- w przypadku zadań realizowanych wg Czerwonej Książki FIDIC (lub równoważnej) – wartość zadań inwestycyjnych, dla których dokonano zgłoszenia robót budowlanych lub posiadających pozwolenia na budowę dla kontraktów na roboty w stosunku do całkowitej wartości zadań planowanych do realizacji (wymagających pozwolenia na budowę lub zgłoszenia) wg warunków kontraktowych Czerwonej Książki FIDIC (lub równoważnej) – min. 40 proc.;

- w przypadku zadań realizowanych w oparciu o Żółtą Książkę FIDIC (lub równoważną) – posiadanie dokumentacji przetargowej (SIWZ i ogłoszenie) dla wszystkich zadań realizowanych wg Żółtej Książki FIDIC (lub równoważnej).

Ubiegając się o dofinansowanie należy pamiętać, że realizacja projektu nie może się zakończyć przed złożeniem wniosku. Warunkiem spełnienia tego kryterium formalnego jest wykazanie, że projekt nie został fizycznie ukończony (w przypadku robót budowlanych) lub w pełni zrealizowany (w przypadku dostaw i usług) przed przedłożeniem wniosku o dofinansowanie, niezależnie od tego, czy poniesiono wszystkie płatności.

Dodatkowo zaplanowane w budżecie wydatki nie mogły być wcześniej finansowane ze środków publicznych oraz muszą być uzasadnione i potwierdzone rozeznaniem rynkowym i zgodne z Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014–2020. Obowiązkowe są także załączniki, których jest dużo, bo lista nazw dokumentów koniecznych do załączania opublikowana przez NFOŚiGW wynosi aż 4 strony.

Pomoc publiczna

W ramach konkursu dopuszcza się zarówno projekty, w których wystąpi pomoc publiczna, jak i bez. O tym, czy w ramach realizowanego projektu wystąpi pomoc publiczna, wnioskodawcy muszą zdecydować przed złożeniem wniosku, bo pytanie na ten temat jest częścią wniosku o dofinansowanie, a kryterium zgodności z prawem pomocy publicznej jest kryterium merytorycznym II stopnia. Kluczowym pytaniem jest sposób, w jaki będzie wykorzystywana zakupiona infrastruktura i wytworzone dzięki niej zasoby. Najlepiej w tym zakresie posłużyć się tzw. testem pomocy publicznej oraz testem prywatnego inwestora.

Ważne

Aby dofinansowanie było pomocą publiczną, musi spełniać łącznie wszystkie przesłanki wskazane w art. 107 ust.1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zgodnie z nim pomocą publiczną jest przysporzenie:

- dokonywane przez państwo lub z jego źródeł (przy wykorzystaniu jego zasobów),

- stanowiące selektywną ekonomiczną korzyść,

- zakłócające lub mogące zakłócić konkurencję,

- oraz wpływające na warunki wymiany handlowej między państwami członkowskimi.

Zakwalifikowanie projektu do kategorii dofinansowania z pomocą publiczną może nieść ze sobą konsekwencje spełnienia dodatkowych warunków, w tym np. notyfikacji pomocy przez Komisję Europejską, o którym mowa w art. 108 ust. 3 TFUE.

Ocena wniosków

Ocena wniosków o dofinansowanie składa się z dwóch etapów: oceny formalnej i merytorycznej I stopnia oraz merytorycznej II stopnia. Premiowane są projekty spójne, wykonalne i o dużym oddziaływaniu.

Ważne

Czas przewidziany na ocenę wniosku o dofinansowanie nie powinien przekroczyć 120 dni, ale może się wydłużyć o czas składania wyjaśnień. NFOŚiGW szacuje, że konkurs zostanie rozstrzygnięty w grudniu 2016 r.