Nie wszyscy są świadomi, że dekret warszawski (zwany też dekretem Bieruta) w dalszym ciągu obowiązuje w obrocie prawnym. Nadal toczą się postępowania administracyjne w sprawie rozpatrzenia wniosków o przyznanie prawa własności czasowej do gruntów nieruchomości warszawskich złożonych w trybie art. 7 ust. 1 dekretu. Na tym tle wiele kontrowersji budzi kwestia budynków zniszczonych i odbudowanych ze zniszczeń wojennych, a w szczególności ustalenie, jakie budynki spełniają warunki art. 5 dekretu warszawskiego.
Wspomniany art. 5 dekretu warszawskiego głosi, że budynki oraz inne przedmioty znajdujące się na gruntach przejętych na własność Gminy m.st. Warszawy pozostają własnością dotychczasowych właścicieli, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Przepisami szczególnymi są art. 6 i art. 8 dekretu.
Z art. 6 ust. 1 dekretu warszawskiego wynika, że Gmina m.st Warszawy mogła wyznaczyć właścicielowi przedmiotów znajdujących się na gruncie, który przeszedł na jej własność i został przez nią objęty w posiadanie, termin do zabrania tych przedmiotów. Przedmioty niezabrane w wyznaczonym terminie przechodziły na rzecz gminy. Natomiast art. 8 dekretu stanowi, że „w razie nieprzyznania dotychczasowemu właścicielowi gruntu wieczystej dzierżawy lub prawa zabudowy, wszystkie budynki położone na gruncie przechodzą na własność gminy". Zgodnie z art. 6 ust. 2 przepisu tego nie stosuje się do budynków, z wyjątkiem budynków, które według orzeczenia władzy budowlanej ze względu na stan zniszczenia nie nadają się do naprawy i powinny ulec rozbiórce.
Zachowały się tylko piwnice
Jedno z toczących się postępowań administracyjnych dotyczyło budynku zniszczonego w 90%. Zachowały się wyłącznie gotyckie piwnice z fundamentami, na których po II wojnie światowej odbudowano budynek o parametrach budynku przedwojennego. Na tym tle powstał spór pomiędzy m.st. Warszawa a spadkobierczynią byłej właścicielki nieruchomości, czy to, co zostało odbudowane, stanowiło budynek odbudowany spełniający warunki art. 5 dekretu warszawskiego, czy też nowy budynek.
Spór został rozstrzygnięty przez Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z 17 maja 2016 r. (I OSK 1759/14) jednoznacznie rozstrzygnął i wyjaśnił kwestię tzw. „budynków piątkowych".