Słowo „rewitalizacja" stało się niezwykle popularne w ostatnim czasie i jest coraz częściej używane w wielu kontekstach. Przyczyn zwiększenia zainteresowania rewitalizacją należy szukać z jednej strony w postępującej degradacji wielu ośrodków miejskich (zwłaszcza najstarszych dzielnic), jak również we wzrastającej świadomości wartości ich dziedzictwa kulturowego. Jest to również związane ze zmianą postrzegania przestrzeni miejskiej jako miejsca zamieszkania (modą na „wielkomiejskość") oraz z możliwościami finansowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych z udziałem środków z budżetu Unii Europejskiej dostępnych w obecnym okresie programowania.
Rewitalizacja, czyli co
Definicja rewitalizacji jest pozornie prosta – według ustawy z 9 października 2015 roku o rewitalizacji – jest to „ proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji".
W powszechnym rozumieniu procesu rewitalizacji popełniane są z reguły dwa błędy. Pierwszy z nich, to pojmowanie działań rewitalizacyjnych w wąskim i ograniczonym zakresie (choć definicja mówi wyraźnie o procesie „kompleksowym"). Jest to albo utożsamianie rewitalizacji wyłącznie z pomocą społeczną, albo – znacznie częstsze – sprowadzanie rewitalizacji do remontu i przebudowy. Społeczny aspekt to rzecz jasna jeden z priorytetów rewitalizacji, jednak działania społeczne powinny mieć jasno określony cel: zmierzać ku usamodzielnianiu się mieszkańców obszarów zdegradowanych.
Niezależnie od definicji i stosowanych przymiotników stwierdzić należy, że istotą rewitalizacji jest właściwe (czyli nowoczesne i skuteczne) wykorzystanie wszelkich istniejących zasobów – ludzkich, materialnych i niematerialnych, które do tej pory były pomijane lub niezauważane. W praktyce jest to łączenie dziedzictwa kulturowego z najnowszymi zdobyczami technologicznymi, modernizacja infrastruktury i tworzenie przyjaznej przestrzeni społecznej. Celem nadrzędnym jest budowa więzi społecznych służąca tworzeniu silnych, kreatywnych i posiadających własną tożsamość wspólnot.
Budowanie wizji rozwoju
Rewitalizacja powinna być częścią szerokiej, długofalowej strategii rozwoju miasta. Jeśli ma być poważnie traktowana i nie być przy tym działaniem obliczonym na tymczasowy (często wyborczy) efekt, to wymaga planowania w perspektywie co najmniej 20-30 lat. Co więcej, konieczny jest kompromis szerokiego spektrum przedstawicieli różnych opcji politycznych przynajmniej w najbardziej podstawowych kwestiach dotyczących strategii rozwoju, tak aby zapewnić odpowiednią trwałość skomplikowanych, wieloletnich działań rewitalizacyjnych.