Krzysztof Kowalski

„W słownictwie wyrażają się dzieje wstecz aż do czasów, do których żadne świadectwa pisemne nie docierają. Z każdej doby rozwojowej ocalały w słownictwie ślady-osady, a w nich oko wprawne wyczyta, o czem dzieje milczą; słownictwo zastępuje kroniki, a uzupełnia archeologię” – pisał w 1927 r. profesor Aleksander Brückner we wstępie do swojego „Słownika etymologicznego języka polskiego”, pierwszego takiego dzieła w naszym kraju, powodu do dumy rodzimej lingwistyki.

Jakich znam słynnych żeglarzy, którzy dokonali wielkich odkryć geograficznych? Proszę bardzo: Kolumb odkrył Amerykę, Vasco da Gama – drogę do Indii wokół Afryki, Magellan pierwszy opłynął kulę ziemską. Dobrze. A Holendrzy? Jakieś nazwiska?

Prace archeologiczne z reguły kończą się odkryciem zabytkowego obiektu, wydobyciem go w całości bądź częściowo z ziemi czy spod wody; następnie, po opracowaniu laboratoryjnym, w czasopiśmie naukowym ukazuje się artykuł prezentujący odkrycie. Niekiedy media w tonie mniej lub bardziej sensacyjnym ledwie wspominają o tym wydarzeniu. Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku postępuje inaczej.

Współczesna cywilizacja euroatlantycka prowadzi wykopaliska w jaskiniach w poszukiwaniu śladów odległej przeszłości. Archeolodzy usiłują odtwarzać sposób życia w epoce lodowej. Obecnie w Arktyce można jeszcze spotkać przedstawicieli ludzkości żyjących jak kilkadziesiąt tysięcy lat temu. Niestety, nie umniejszając dokonań archeologii, nasza cywilizacja zmiata z powierzchni Ziemi ludzi zachowujących umiejętności i mentalność człowieka z epoki kamienia.